Филатова Елена Николаевна

Ведущий научный сотрудник отдела истории Беларуси конца XVIII — начала ХХ веков,
кандидат исторических наук

Тел.: (+375 17) 378-18-39
E-mail: filatova@tut.by

Родилась 2 августа 1947 г. в г. Москва. В 1965 г. окончила среднюю школу №6 в г. Молодечно. В 1972 г. окончила исторический факультет БГУ. С 1973 г. работает в Институте истории НАН Беларуси. В 2001 г. защитила кандидатскую диссертацию на тему «Конфессиональная политика царского правительства в Беларуси. 1772-1860 гг.» (научный руководитель — к.и.н. В. Григорьева (В. Яновская)).

Трудовая деятельность:
С 1973 г. работает в Институте истории НАН Беларуси: с 1983 г. — младший научный сотрудник, с 1986 г. — научный сотрудник, с 2001 г. — старший научный сотрудник, с 2016 г. — ведущий научный сотрудник.

Преподавательская деятельность:
С 1995 по 2008 гг. работала по совместительству на историческом факультете БГУ в качестве старшего преподавателя, c 2001 г. — доцента.

Сфера научных интересов:

  • Политическая, конфессиональная и социально-экономическая история Беларуси 1772—1917 гг.;
  • конфессиональная история Великого княжества Литовского.

Публикации
Автор около 300 научных работ, из них:

Монографии:

  • Конфессиональная политика царского правительства в Беларуси (1772 — 1860 гг.) / автореферат диссертации на получение ученой степени кандидата исторических наук. — Мн., 2001. — 22 с.
  • Конфессиональная политика царского правительства в Беларуси. 1772 — 1860 гг. — Минск: Белорус. наука, 2006. — 191 с.
  • Филатова, Е.Н. Белорусско-литовские земли в 1772—1860 гг.: человек и общество / Е. Н. Филатова. — Минск: Беларуская навука, 2021. — 335 с.
  • Филатова, Е. Н. Белорусско-литовские земли в 1772—1860 гг.: человек и общество / Е. Н. Филатова. — 2-е изд. — Минск: Беларуская навука, 2022. — 335 с.

Разделы в коллективных работах:

  • Хрысціянскія канфесіі пасля далучэння да Расійскай імперіі (1772—1860 гг.). — С. 5-58; Нехрысціянскія канфесіі на Беларусі (1772 — 1917) (в соавторстве с В. Грыгор’евай). — С. 135 — 155 // Грыгор’ева В. В:, Завальнюк У. М., Навіцкі У. І., Філатава А. М. Канфесіі на Беларусі (кан. ХVIII — ХХ ст.). — Мінск: Экаперспектыва, 1998. — 340 c.
  • Гістарыяграфія (в соавторстве с В. Яноўскай, С. Рудовічам, А. Кіштымавам, М. Бічом, Я. Насыткай, А. Ерашэвічам, М. Сакаловай). — С. 6—29; Крыніцы (в соавторстве с В. Яноўскай, С. Рудовічам, А. Кіштымавам, М. Бічом, Я. Насыткай, А. Ерашэвічам, М. Сакаловай). — С. 29—42; Новыя органы і рэжым улады. — С. 49—57; Канфісіянальна-нацыянальная палітыка царскага ўрада. — С. 67—75; Вайна 1812 г. і Беларусь.- С.75—86; Палітычны рух. Паўстанне 1830—31 г. — С. 86—94 // Гісторыя Беларусі. — Т.4. — Беларусь у складзе Расійскай імперыі. — Мн., Экоперспектыва, 2005. — 519 с.
  • Тэрытарыяльная палітыка ўрада Расійскай імперыі. — С. 5-20; Саслоўная палітыка. — С. 66—77; Нацыянальная палітыка. — С. 78—87; Палітыка царскага урада ў час паўстання 1830—1831 гг. Эміграцыя з беларускіх земель (у сааўтарстве з Д. Ч. Матвейчыкам). — С.130—149; Палітыка царскага урада у галіне культуры. — С.304—314; Канфесійная палітыка на беларускіх землях пасля далучэння да Расійскай імперыі. — С.341 — 354 //Гістарыяграфія гісторыі Беларусі канца ХVІІІ — пачатку ХХ ст.: праблемы, здабыткі, перспектывы. — Мн.: Беларуская навука, 2006. — 447 с.
  • Беларусь в войнах и военных конфликтах ХІХ — начала ХХ в.; Беларусь в составе Российской империи // Беларусь: Народ. Государство. Время. — Мн.: Белорусская наука, 2009. — С. 90—108; 208—215.
  • Адаптация белорусских земель к политическим, административно-сословным и иным условиям Российской империи (1-я половина XIX в.) // История России: Новое и Новейшее время. — М.: ЭКСМО, 2010. — С. 89—109.

Важнейшие научные статьи:

  • Тры падзелы Рэчы Паспалітай // Крыжовым шляхам. — Мн., 1993 . — С. 96 — 117.
  • Скасаванне ўніі на Беларусі: гістарычнае асэнсаванне праблемы//Наш радавод. — Гродна, 1996. — Кн. 7. — С. 372 — 375.
  • Сучасная польская гістарыяграфія аб татарах// Вывучэнне і захаванне культурнай спадчыны татарскага народа на Беларусі: Матэрыялы Ш міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі, Мінск, 27-28 сакавіка 1997 года — Мінск: Арты-Фекс, 1999. — С. 90 — 92.
  • Стан беларуска-літоўскага грамадства у час вайны 1812 г. (вачыма французаў) // Французская рэвалюцыя і лёсы свету: Матэрыялы міжнар. навук.-практ. канф., прысвечанай гадавіне Французскай рэвалюцыі (1789 — 1799 гг.) 21—22 красавіка 1999 г. — Мінск: БДУ, 1999. — С. 119 — 121.
  • Prorosyjskie tendencje w politycznej działalności magnatow Wielkiego księstwa Litewskiego (lata 1762—1795) // Unia Lubelska i traducje integracyjne w Ewropie srodkowo-wschodnij. — Lublin, In-t Ewropy srodkowo-wschodniej, 1999. — 224 s. — S. 108—111.
  • Kosciól unicki a tozsamośc Bialorusinów (koniec XVIII — pierwsza polowa XIX w. // Polska — Ukraina 1000 lat sąsiedstwa — katolickie unie koscielne w Ewropie srodkowo i wschodniej — idea a rzeczywistósc. — Przemusl, 1999. — S. 199 — 202.
  • Князья Сапеги и их резиденции (II пол. XVIII — первая пол. XIX) // Россия и заубежные генеалогические связи. — М., 1999. — С. 61—62.
  • Дзярэчын і яго ўладальнікі // Гістарычны альманах. — Т.3. — 2000. — С. 181—186.
  • Нацыянальнае пытанне і палітыка царскага ўрада ў Беларусі канца ХVIII — першай паловы ХIХ ст. // Беларускі гістарычны агляд. — Т.7. — Сшытак 1 (12). — чэрвень 2000 г. — С. 106—116.
  • Саслоўная і нацыянальная палітыка царскага ўрада на Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст.: стан гістарыяграфічнага вывучэння праблемы // Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: стан і перспектывы развіцця. — Мн.: “Дэполіс”, 2000. — С. 172—174.
  • Польская нацыянальная ідэя на Беларусі. ХIХ ст. // Наш радавод. — Гродна, Беласток, 1999—2000.
  • The Confessional Policy of Tsarist Government in Belorussian and Lithuanian Provinces (the End of the 18th and the First Half of the 19th Centuries. // Churches — States — Nations in the enlightenment and in the nineteenth century — part 4. — Lublin, typeset by “Werset” edited by Miroslaw Filipowicz, 2000. — S. 181—183.
  • Польскае і яўрэйскае пытанні і палітыка царскага ўраду у канцы XVIII — першай палове XIX ст. // Этнічныя супольнасці ў Беларусі. Гісторыя і сучаснасць. — Мн., Дэполіс, 2001. — С. 106—110.
  • Источники по истории латышских уездов Витебской губернии конца XVIII — первой половины XIX в. // Vēsture X. Vēsture: Avoti un Cilvēki. — Daugavpils, 2007. — С. 77—80.
  • Прававое становішча канфесій заходніх губерняў Расійскай імперыі ў канцы XVIII — першай палове XІX : гістарыяграфія праблемы // Історія релігій в Україні. Науковий щорічник. — Кн. 1. — Львів: Логос, 2008. — С. 579 — 585.
  • Латышские уезды Витебской губернии в восстании 1830-1831 гг. // Россия и Балтия. — 2008. — Вып. 5. — С. 40—47.
  • Духоўнае саслоўе заходніх губерняў Расійскай імперыі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. // Історія релігій в Україні. Науковий щорічник. — Кн. 1. — Львів: Логос, 2009. — С. 623—629.
  • Caro valdžios politika baltarusiškų ir lietuviškų gubernijų katalikų dvasinikijos atžvilgiu 1863 m. sukilimo išvakarėse // Dvasininkija ir 1863 m. sukilimas buvusios Abiejų Tautų Respublikos žemėse. — Vilnius: Lietuvos istorijos instituto leidykla, 2009. — S. 43—54.
  • Отношение униатской церкви белорусско-литовских губерний Российской империи к православию и католичеству в конце XVIII в. до 1839 г. // Kościół unicki w Rzeczypospolitej. — Białystok, 2010. — С. 19—25.
  • Василіани в суспільно-політичному й культурному житті білорусько-литовських губерній. 1772 — 1839 рр.: історіографія // Навуковий висник. — 2011. — № 23(220). — С. 53—59.
  • Татары-мусульмане заходніх губерняў // Історія релігій в Україні. Науковий щорічник. — Кн. 1. — Львів: Логос, 2012. — С. 419 — 428.
  • Некоторые аспекты прошедшего юбилея, или современная российская историография о событиях 1812 г. на территории белорусско-литовских губерний // Российские и славянские исследования. — 2013. — Вып. VIII — С. 228 — 232.