Отдел сохранения и использования археологического наследия

В составе Центра археологии Беларуси.


Отдел создан в 2005 г.
Адрес: Институт истории НАН Беларуси, 220072, Минск, ул. Академическая, 1, каб. 403.
Тел.: (+375 17) 378-02-20. E-mail: arch_heritage@history.by

Заведующий отделом: кандидат исторических наук Костюкевич Анастасия Владимировна

Каб. Сотрудники
403 Костюкевич А.В., Лучшева В.А., Боравецкий А.В., Кухарева Е.А., Юрецкая Я.В.,
Гоева Д.А., Шатило А.С., Василевский В.А.
206 Зинченко Татьяна Владимировна
209 Почобут Наталья Александровна
501 Ляшкевич Элона Александровна
504 Кушнир А.И., Белицкая А.Н., Степанов А.О.

В отделе работают:
ст.н.с. Почобут Наталья Александровна;
н.с. Белицкая Анна Николаевна;
н.с. Ляшкевич Элона Александровна;
мл.н.с. Лучшева Владислава Алексеевна;
мл.н.с. Кухарева Екатерина Александровна;
мл.н.с. Юрецкая Яна Вадимовна;

мл.н.с. Кушнир Александр Иванович;
мл.н.с. Гоева Дарина Андреевна;
художник Зинченко Татьяна Владимировна;
художник Шатило Александр Сергеевич;
лаб. I кат. Василевский Владислав Алексеевич;
лаборант Степанов Артём Олегович.


При отделе проходит обучение аспиранты:
Радовская Анастасия Александровна и Шелкович Артем Сергеевич

Сотрудники отдела обеспечивают учёт, систематизацию, сохранение и научную обработку археологического наследия страны. В структуру отдела входят «Научные археологические фонды», насчитывающие свыше 500000 археологических артефактов от Эпохи Палеолита до Нового времени:
• «Каменного и бронзового веков»;
• «Железного века»;
• «Средневековья и Нового времени»;
• «Древнего и средневекового Минска»;
• «Курганных древностей»;
• «Коллекций довоенного времени».

Кроме этого при фондах создаётся реставрационная мастерская.

На отдел возложена функция обеспечения деятельности
«Археологической научно-музейной экспозиции Института истории НАН Беларуси».

Основные направления научных исследований отдела:

  • • археологические исследования памятников каменного века, эпохи железа и средневековья;
  • • обработка, учет и хранение археологических материалов разных времен в научных фондах института;
  • • создание и подготовка к изданию научных каталогов, в том числе введение в научный оборот материалов исследований 20–30 гг. ХХ в.;
  • • информационно-образовательная деятельность на базе археологической научной музейной экспозиции института.

Важнейшие результаты научных исследований отдела:

  • • на археологическом комплексе Бирули выявлены новые материалы, свидетельствующие о генетической связи населения банцеровской культуры с ранними кривичами, их роли в системе межевропейской торговли;
  • • рядом с поселением на р. Менка (могильник Озерцо) обнаружен погребальный инвентарь Х в., связанный с западными славянами (Великая Моравия);
  • • впервые проведены археологические раскопки балтских грунтовых могильников с кремацией XIII–XV вв. в Ошмянском (Маркиняты, Гольшаны) и Новогрудском (Зарой) районах, что позволило получить уникальную коллекцию погребального инвен таря средневековых балтов на западе Беларуси.

Важнейшие разработки отдела нашли отражение в ряде научных статей, а также в монографиях:

    Расонскі край: гісторыя, культура, людзі: да 100-годдзя з дня нараджэння П. М. Машэрава : зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; навук. рэд. М. В. Клімаў. — Мінск : Беларуская навука, 2020. — 227 с. : іл. — (Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі).
    У зборніку разгледжаны пытанні, звязаныя з археалогіяй і гісторыяй г.п. Расоны і Расонскага краю ад старажытнасці да нашых дзён. Змешчаны апошнія вынікі археалагічных і этналагічных даследаванняў на тэрыторыі Расоншчыны. Асобна ў зборніку прадстаўлены тэма жыцця і дзейнасці П. М. Машэрава, а таксама падзеі Вялікай Айчыннай вайны. Разлічана на навукоўцаў, краязнаўцаў, настаўнікаў школ і працаўнікоў культуры. Выданне карысна ўсім тым, хто цікавіцца культурна-гістарычнай спадчынай нашай краіны і вывучае рэгіянальную гісторыю.
    Войтехович, А.В. Погребальный обряд населения Полоцкой земли в Х-ХII вв. / А. В. Войтехович; Нац. акад. наук Беларуси, Ин-т истории. — Минск: Беларуская навука, 2019. — 269 с.
    В монографии рассматриваются погребальные традиции населения Полоцкой земли в раннем средневековье. Основным источником исследования являются материалы археологических раскопок курганных могильников и первых храмов. Показаны различные аспекты обряда кремации и ингумации, затрагиваются вопросы соотношения языческого и христианского мировоззрения, классифицируется погребальный инвентарь. Особое внимание уделяется взаимосвязи форм погребального обряда с социально-политическими и идеологическими сдвигами, которые происходили на территории Полоцкой земли в Х—ХII вв. Рассчитана на археологов, историков, краеведов, музейных работников, учителей и всех тех, кто любит древнюю историю и интересуется материальной и духовной культурой наших предков.
    Клімаў, М. В. Археалагічны комплекс Лучна-1 у акрузе Полацка (ХІ—ХVІ стст.) / М. В. Клімаў. — Мінск: Беларуская навука, 2019. — 567 с.
    Манаграфія прысвечана вынікам даследаванняў помніка Лучна-1 у акрузе Полацка, які з XI па XVI ст. уключаў комплексы феадальных сядзіб (I, II, III) і грунтавых могільнікаў (I, II). Асобна адлюстраваны пытанні развіцця матэрыяльнай культуры, сацыяльных адносін феадальнага грамадства ХІ-ХVІ стст. Даследаванне дазваляе дапоўніць уяўленне аб гісторыі Полацка і яго акругі. Разлічана на прафесійных археолагаў, этнолагаў, гісторыкаў, выкладчыкаў ВНУ.
    Археалогія Беларусі : каталог архіўных навуковых матэрыялаў. У 3 ч. Ч. 3 (1923—2015). Сярэднявечны перыяд і Новы час / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; склад. і аўт. анат. В. У. Мядзведзева, К. А. Мядзведзеў. — Мінск : Беларуская навука, 2018. — 491 с.
    Дадзеная праца з’яўляецца трэцяй часткай раней выдадзеных кніг «Археалогія Беларусі : каталог архіўных навуковых матэрыялаў» (ч. I ахоплівае каменны і бронзавы вякі; ч. II — жалезны век і ранняе Сярэднявечча). У склад апошняй часткі каталога ўведзена інфармацыя з анатацыямі аб архіўных навуковых матэрыялах за перыяд з 1923 па 2015 г., што захоўваюцца ў Цэнтральным навуковым архіве НАН Беларусі і ахопліваюць перыяды Сярэднявечча і Новага часу. Выданне прызначаецца для археолагаў, гісторыкаў, этнографаў, навукоўцаў-спецыялістаў сумежных абласцей гуманітарных навук, а таксама для выкладчыкаў, аспірантаў, магістрантаў, студэнтаў, краязнаўцаў, супрацоўнікаў музеяў і іншых даследчыкаў.
    19022012-2 Збор крыніц навуковых археалагічных фондаў. Выпуск 1. Археалагічныя калекцыі І.І.Арцёменкі (1956—1981 гг.) / А.А.Разлуцкая, І.М.Язэпенка, С.Д.Лысенка, С.С.Лысенка. Мн.: Беларуская навука, 2013. — 223 с.: іл.
    Першы выпуск прысвечаны выдатнаму ўкраінскаму археолагу I.I.Арцёменку, інтарэсы якога былі цесна связаны са старажытнай гісторыяй Беларусі. У асноўным калекцыі, што прадстаўлены ў каталожнай частцы выдання, здабыты даследчыкам падчас палявых экспедыцый на тэрыторыі Гомельскай і Магілёўскай абласцей нашай краіны, а таксама Смаленскай і Бранскай абласцей Расіі. Гэтыя калекцыі ў значнай ступені знайшлі адлюстраванне ў навуковых публікацыях, але ілюстрацыйна яны найбольш поўна прадстаўлены ў прапануемым чытачу выданні, якое разлічана на археолагаў, гісторыкаў, краязнаўцаў і тых, хто цікавіцца першабытнай гісторыяй Беларусі, Украіны і Расіі.