Чернявский Максим Михайлович

заведующий отделом
археологии первобытного общества,
кандыдат гістарычных навук

Тел.: (+375 17) 378-28-89
E-mail: maxchar@gmail.com

Родился 6 августа 1976 г. в г. Минске. Окончил БГУ (1998), аспирантуру Института истории (2001). Кандидат исторических наук (2005).

Трудовая деятельность:
С 2001 г. работает в отделе археологии первобытного общества Института истории НАН Беларуси (до 2005 — отдел археологии каменного и бронзового веков).

Сфера научных интересов:
Исследует неолит — бронзовый век Северной Беларуси (Среднее Подвинье, верховья Вилии и Березины Днепровской): нарвская, гребенчато-ямочной керамики, усвятская, шаровидных амфор, шнуровой керамики, северобелорусская археологические культуры. Основное внимание уделяется изучению торфяных поселений (Кривинский торфяник, микрорегион «Бярэшча»).

Публикации:

  • 1. Чарняўскі Макс.М. Кельт меларскага тыпу з Рассоншчыны (Віцебская вобл.) // Гістарычна—археалагічны зборнік. — 1999. — № 14. — С. 135—136;
  • 2. Чарняўскі Макс.М. Эвалюцыя касцянога ўзбраення на беларускім Паазер’і ў неаліце — бронзавым веку // Міжнародны сімпозіум: ад неалітызацыі да пачатку эпохі бронзы, культурныя змены ў міжрэччы Одра і Дняпра паміж VI — II тыс. да н.э. Брэст, РБ, 28-31 мая 2000. Abstracts book. — Познань—Мінск—Брэст, 2000. — С. 59;
  • 3. Чарняўскі Макс.М. Класіфікацыя касцянога ўзбраення Беларускага Паазер’я (неаліт — бронзавы век) // Гістарычна—археалагічны зборнік. — 2001. — № 16. — С. 71—78
  • 4. Чарняўскі Макс.М. Касцяныя прылады для апрацоўкі крэменю са стаянак Крывінскага тарфяніка // Матэрыялы па археалогіі Беларусі. — 2001. — № 3. — С. 243—246
  • 5. Чарняўскі Макс.М. Першыя вынікі даследавання тарфяніковай стаянкі Асавец-7 // Матэрыялы па археалогіі Беларусі. — 2003. — № 6. — С. 70—84
  • 6. Чарняўскі Макс.М. Аб даследаванні тарфяніковай стаянкі Асавец-7 у 2002 г. // Гістарычна—археалагічны зборнік. — 2003. — № 18. — С. 257—258
  • 7. Чарняўскі Макс.М. Даследаванне тарфяніковай стаянкі Асавец-7 у 2003 г. // Гістарычна—археалагічны зборнік. — 2004. — № 19. — С. 278—279
  • 8. Чарняўскі Макс.М. Выраб рыбацкіх кручкоў на стаянках Крывінскага тарфяніка (позні неаліт — ранні бронзавы век) // Гістарычна—археалагічны зборнік. — 2004. — № 19. — С. 31—33
  • 9. Калечыц, А.Г., Чарняўскі М.М., Крывальцэвіч М.М., Язэпенка І.М., Чарняўскі Макс.М. Раскопкі паселішча Жылічы І // Гістарычна—археалагічны зборнік. — 2004. — № 19. — С. 274
  • 10. Калечыц, А.Г., Чарняўскі М.М., Абухоўскі В.С., Чарняўскі Макс.М. Археалагічныя абследаванні ўзбярэжжаў Нёмана ў зоне будаўніцтва Гродзенскай ГЭС // Гістарычна—археалагічны зборнік. — 2004. — № 19. — С. 272—273
  • 11. Чарняўскі М.М., Чарняўскі Макс.М. Унікальны тып касцяных падвесак // Гістарычна—археалагічны зборнік. — 2004. — № 19. — С. 28—30
  • 12. Чарняўскі Макс.М. Касцяная і рагавая індустрыя стаянак Крывінскага тарфяніка (неаліт — бронзавы век). Аўтарэф. дыс. … канд. гіст. навук: 07.00.06. Мінск 2005 — 77 с.
  • 13. Чарняўскі Макс.М. Тарфяніковая стаянка Асавец-7  новыя даследаванні // Гістарычна—археалагічны зборнік. — 2005. — № 20. — С. 221—222.
  • 14. Чарняўскі Макс.М. Керамічны комплекс стаянкі Асавец-7 // Гістарычна-археалагічны зборнік. — № 21. — Мінск, 2006. — С. 38—47.
  • 15. Чарняўскі Макс.М. Шосты сезон даследавання тарфяніковай стаянкі Асавец-7 // Гістарычна-археалагічны зборнік. — № 21. — Мінск, 2006. — С. 186—187
  • 16. Чарняўскі Макс.М. Металічныя вырабы са стаянак паўночнабеларускай культуры // Археалагічны зборнік. Выпуск 1. — Мінск, 2006. — С.18—21
  • 17. Чарняўскі Макс.М. Касцяныя і рагавыя вырабы на паселішчах Крывінскага тарфяніку (неаліт—бронзавы век) / М.М. Чарняўскі. — Мінск: Беларус. навука, 2007. — 77 с.:іл.
  • 18. Чарняўскі Макс.М. Касцяныя і рагавыя вырабы стаянак Крывіна 1 і Крывіна 2 // Acta Archaeologica Albaruthenica. Vol. I. — Мінск, 2007. — С. 36—48
  • 19. Чарняўскі Макс.М. Археалагічныя даследаванні на стаянках Асавец 7 і Бярэшча 1 //Гісторыка-археалагічны зборнік. Вып. 23. — Мінск: ДНУ “Інстытут гісторыі НАН Беларусі”, 2007.
  • 20. Чарняўскі Макс.М. Каменныя шліфаваныя вырабы на стаянках Крывінскага тарфяніку//Acta archealogica Albaruthenica. Vol. III (Вып. 3) — Мінск: выдавец І.П. Логвінаў, 2008.
  • 21. Чернявский Макс.М. Асавец 7 — новое поселение Кривинского торфяника // Человек. Адаптация. Культура. — М: РАН, 2008 г. — С. 374—388
  • 22. Траццякоў, Д.І., Чарняўскі Макс.М. Плады чыліму (Trapa natans L., Trapaceae) у матэрыялах тарфяніковага паселішча Асавец на Віцебшчыне //Ботаника (исследования). Выпуск XXXVI. К 80-летию образования Национальной академии наук Беларуси. — Минск: ИОО «Право и экономика», 2008. — С. 107—117
  • 23. Чарняўскі Макс.М. Крамянёвыя вырабы паўночнабеларускай культуры ў матэрыялах раскопак 2000-2007 гадоў: першыя вынікі даследавання //Беларускае падзвінне: вопыт, методыка і вынікі палявых даследаванняў (да 80-годдзя пачатку археалагічных раскопак у г.Полацку). Зборнік навуковых прац рэспубліканскага навукова-практычнага семінара — Новаполацк: ПДУ, — 2009, — С. 106—114
  • 24. Чарняўскі Макс.М. Паселішча Бярэшча 1 — новы помнік неаліту — бронзавага веку на Лепельшчыне //ІІІ Лепельскія чытанні. Матэрыялы навуковапрактычнай канферэнцыі. 10 кастрычніка 2008 года. — Лепель: УК “Лепельскі раённы краязнаўчы музей”, 2008. — С. 3—9
  • 25. Чарняўскі Макс.М. Крамянёвыя наканечнікі стрэл з матэрыялаў паселішча Асавец 7 // Матэрыялы па археалогіі Беларусі. Даследаванні каменнага і бронзавага вякоў. — М., 2010. — В. 18. — С. 197—208
  • 26. Чарняўскі Макс.М. Славутая жанчына-археолаг (да 70-годдзя з дня нараджэння Алены Генадзьеўны Калечыц) /Беларускі гістарычны часопіс — Мінск 2010 — №2
  • 27. Чернявский М.М. Северобеларусская культура: проблемы генезиса и эволюции// Основные итоги археологических исследований на территории Беларуси в 2006-2010 гг. — Минск, 2011. — С. 27—36
  • 28. Charniauski Max.M., Charniauski M.M. The excavation of Kryvina peatbog settlements in Northern Belarus between 2000 and 2009/ Archaeologia Baltica #14 Underwater archaeology in the Baltic region. Edited by Algirdas Girininkas. — Klaipėda, 2010: Klaipėda university press. — P. 100—119
  • 29. Charniauski Max.M., Kryvaltsevich M.M. Belarusian wetland settlements in Prehistory//Wetland settlements of the Baltic. A prehistoric perspective. Edited by Elena Prackėnaitė. — Vilnius 2011. — P. 113—131
  • 30. Бохан, Ю.Н., Плавінскі, М.А., Чарняўскі, М.М. Лук // «Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 2. Л—Я”. — Мінск, 2011. — С. 27—28
  • 31. Чарняўскі, Міх.М., Чарняўскі, Макс.М. Паўночнабеларуская культура // «Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 2. Л—Я”. — Мінск, 2011. — C. 176—177
  • 32. Плавінскі, М.А., Чарняўскі, М.М. Страла // «Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 2. Л—Я”. — Мінск, 2011. — С. 323—324
  • 33. А Чарняўскі, Макс.М. рхеалагічныя даследаванні на Беларускім Паазер’і ў 2010 годзе //Матэрыялы па археалогіі Беларусі. Выпуск 23. — Мінск: Беларуская навука, 2012. — С. 278—282
  • 34. Чарняўскі Макс.М. Даследаванні на Беларускім Паазері ў 2011 г.//МАБ выпуск 24. — Мінск: Беларуская навука, 2013. — С. 313—318
  • 35. Чарняўскі Макс.М. Касцяныя рыбацкія кручкі: спроба рэканструкцыі //Експериментальна археологія: досвід моделювання об’єктів та виробництв. Археологія і давня історія України. Випуск 1 (10) — Київ, 2013. — С. 156—164
  • 36. Чернявский Макс. М. Поселения северобелорусской культуры // Материалы и исследования по археологии России и Беларуси. Комплексное исследование и синхронизация культур эпохи неолита — ранней бронзы Днепровско-Двинского региона. Сборник статей. — Санкт-Петербург, 2012. — С. 160—177
  • 37. Чарняўскі Макс.М. Да праблемы розначытання матэрыялаў паўночнабеларускай культуры ў беларускай і расійскай археалагічнай літаратуры //Супольнасці каменнага і бронзавага вякоў міжрэчча Віслы і Дняпра. Міжнародная навуковая канферэнцыя, прысвечаная 75-і годдзю Міхала Чарняўскага. Тэзісы дакладаў. 5-7 сакавіка 2013 г. — Мінск: «Тэхналогія», 2013 г. — С. 39—40
  • 38. Чарняўскі Макс.М. Мастацкія і культавыя вырабы з паселішчаў Крывінскага тарфяніка //Супольнасці каменнага і бронзавага вякоў міжрэчча Віслы і Дняпра. Міжнародная навуковая канферэнцыя, прысвечаная 75-і годдзю Міхала Чарняўскага. Тэзісы дакладаў. 5-7 сакавіка 2013 г. — С. 44—45
  • 39. Чарняўскі, Макс.М., Ляшкевіч, Э.А. Новыя дадзеныя па рыбацтву насельніцтва паселішчаў Крывінскага тарфяніка (па матэрыялах даследаванняў 2008-2011 гг.)//Віцебскія старажытнасці: матэрыялы навук. канф. / Упр. Ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі Віцеб. Аблвыканкама, Віцеб. Абл. Краязн.музей; рэдкал.: Г.У.Савіцкі [і інш.]. — Мінск: Нацыянальная бібліятэка, 2013. — С.11—13
  • 40. Чарняўскі Макс.М. Даследаванні на Беларускім Паазер’і ў 2012 г. // МАБ выпуск 25, Мінск: Беларуская навука, 2014. — С. 391—397
  • 41. Чернявский Макс.М. Формирование северобелорусской культуры по материалам стоянки Асавец 2 / Chernyavsky Maksim M. The formation of north-Belarussian culture (basing on the materials of the site Asavets 2) // Археология озерных поселений IV—II тыс. до н. э.: хронология культур и природно-климатические ритмы. — Санкт-Петербург, 13—15 ноября 2014 г. — Санкт-Петербург: ООО «Периферия», 2014. — С. 267—269
  • 42. Чернявский Макс.М. К вопросу о разночтении материалов северобелорусской культуры в беларуской и российской историографиях // Материалы и исследования по археологии России и Беларуси. Культурное взаимодействие древних обществ конца VII-II тыс. до н.э. верховьев Западной Двины и Днепра (технологические и хозяйственные аспекты)». Сборник статей. — СпБ., 2014. C. 24—29
  • 43. Чарняўскі, Макс.М. Мастацкія вырабы з паселішчаў Крывінскага тарфяніка // Супольнасці каменнага і бронзавага вякоў міжрэчча Віслы і Дняпра: зборнік навуковых артыкулаў памяці Міхала Чарняўскага. — Мінск: А.М. Янушкевіч, 2015. С. 229-254—288 с.: іл.
  • 44. Чарняўскі, Макс.М. Археалагічная карта помнікаў каменнага-бронзавага вякоў Лепельшчыны // Лепельшчына. Краязнаўчы альманах. Выпуск 1. — Мінск: Медысон, 2016. — С. 24—31
  • 45. Чарняўскі, Макс.М. Археалагічны мікрарэгіён Бярэшча. Першыя вынікі даследаванняў // Лепельшчына. Краязнаўчы альманах. Выпуск 1. — Мінск: Медысон, 2016. — С. 12—23
  • 46. Чернявский Макс.М. Новые даты с поселения Асавец 2 // Радиоуглеродная хронология эпохи неолита Восточной Европы VII—III тысячелетия до н. э. : кол. моногр. / сост. Г.И. Зайцева, О.В. Лозовская, А.А. Выборнов, А.Н. Мазуркевич. — Смоленск : Свиток, 2016. — 456 с. : ил. — С. 310—316
  • 47. Charniauski, M. The settlements of Kryvina peat-bog region in the context of cultural changes of 3 — 2 millenium BC // 22nd Annual Meeting of EAA. Abstracts. — Vilnius, 31st August — 4th September 2016. — P. 644
  • 48. Чарняўскі, Макс.М. Гісторыя даследавання Крывінскага тарфяніку // Старажытнасці ІІІ—І тыс. да н.э. Беларусі і сумежных тэрыторый: новыя погляды і інтэпрэтацыі (да 80-годдзя даследавання паселішчаў Крывінскага тарфяніка). Праграма і зборнік тэзісаў дакладаў. — Мінск, 1-2 снежня 2016 г. — С. 48
  • 49. Кашина, Е.А. Чернявский Макс.М. Искусство малых форм финала каменного века на территории Беларуси // Старажытнасці ІІІ—І тыс. да н.э. Беларусі і сумежных тэрыторый: новыя погляды і інтэпрэтацыі (да 80-годдзя даследавання паселішчаў Крывінскага тарфяніка). Праграма і зборнік тэзісаў дакладаў. — Мінск, 1-2 снежня 2016 г. — С. 25—26
  • 50. Малютина, А.А., Чернявский Макс.М. Сложносоставное изделие из материалов поселения Асавец 2 Кривинского торфяника // Старажытнасці ІІІ—І тыс. да н.э. Беларусі і сумежных тэрыторый: новыя погляды і інтэпрэтацыі (да 80-годдзя даследавання паселішчаў Крывінскага тарфяніка). Праграма і зборнік тэзісаў дакладаў. — Мінск, 1-2 снежня 2016 г. — С. 48—49
  • 51. Крывальцэвіч М.М,, Ткачоў А.Ю., Чарняўскі Макс.М. Некаторыя новыя знаходкі металічных вырабаў бронзавага веку на тэрыторыі Беларусі // Старажытнасці ІІІ—І тыс. да н.э. Беларусі і сумежных тэрыторый: новыя погляды і інтэпрэтацыі (да 80-годдзя даследавання паселішчаў Крывінскага тарфяніка). Праграма і зборнік тэзісаў дакладаў. — Мінск, 1-2 снежня 2016 г. — С. 32
  • 52. Charniauski, M. The influences of Corded Ware culture in Belarusian Lakeland (on the ground of Kryvina peat-bog microregion) // ARCHAEOLOGIA LITUANA 17/ dr. A. Merkevičius. — Vilnius: Kuriame Lietuvos ateitį, 2016. — C. 89—99.
  • 53. Чернявский, Макс.М. Памятники нарвской культуры на территории Беларуси: состояние исследования и перспективы // Культурные процессы в циркумбалтийском пространстве в раннем и среднем голоцене = Cultural processes in the Circum-Baltic space in the Early and Middle Holocene: Доклады международной научной конференции, посвященной 70-летию со дня рождения В.И. Тимофеева. Санкт-Петербург, Россия, 26—28 апреля 2017 г. / Рос. акад. наук, Музей антропологии и этнографии им. Петра Великого (Кунсткамера), Ин-т истории материальной культуры, Гос. Эрмитаж, Самарский гос. соц.-пед. ун-т; [отв. ред. Д.В. Герасимов]. — Санкт-Петербург: МАЭ РАН, 2017. — 280 с. — С. 247-251.
  • 54. Чарняўскі, Макс.М. Даследаванні помніка каменнага — бронзавага вякоў «Прыгожая Верацея» у 2016 г. //VII Лепельскія чытанні: матэрыялы VII навукова-практычнай канферэнцыі (г. Лепель, 27-28 кастрычніка 2016 г.) / пад. рэд. А.Я. Грэбеня. — Віцебск : Віцебская абласная друкарня, 2017. — С. 30-35.
  • 55. Charniauski, M. Peat-Bog Settlement of the Middle Neolithic — Middle Bronze Age Asavec 2. The Current State of Research and the Prospects of Further Study // Wetland Archaeology and Prehistoric Networks in Europe / NEENAWA International Scientific Conference, September 15th-18th, 2017 / eds. Y. Morozova, P. Shydlovskyi. — Kyiv — Kaniv, 2017. — P. 38-39.
  • 56. Чернявский, Макс.М., А.А.Малютина, А.А., Ляшкевич, Э.А. Рыболовство на Кривинском торфянике. Па материалам поселения Асавец 2 (2008 — 2017 гг. исследований)// Стратегии жизнеобеспечения в каменном веке, прямые и косвенные свидетельства рыболовства и собирательства. Материалы международной конференции, посвященной 50-летию В.М. Лозовского. Под редакцией О.В. Лозовской, А.А. Выборнова и Е.В. Долбуновой. — СПб.: ИИМК РАН, 2018. — С. 141-143.
  • 57. Чарняўскі, М.М., Гаршкоў, А.Дз. Даследаванне паселішча неаліту — жалезнага веку Прыгожая Верацея (Бярэшча 4) у 2018 годзе // VIII Лепельскія чытанні. Матэрыялы навукова-практычнай канферэнцыі. Лепель, 19 кастрычніка 2018 г. — Мінск: “ІВЦ Мінфіна” — 2019 — С. 3 — 10 (264 с.). ISBN 978-985-7205-95-0
  • 58. Luebke, H., Vashanau, A., Rimkus, T., Berzins, V., Butrimas, A., Charniauski, M., Meadows, J., Piezonka, H. Enigmatic T-shaped Antler Axes of the North-East European forest zone — an update // Abstact book 24th EAA Annual Meeting, 5-8 september 2018, Barcelona, Volume I. — P. 548
  • 59. Charniauski, M, Vashanau, А. Reutilization of flint polished axes on Kryvina peat-bog settlements, N Belarus (the 3rd — the first half of the 2nd millenium BC)//Crossing the borders. Interregional and Cross-Cultural Interactions in the Context of Lithic Studies. 15th SKAM Lithic Workshop. 17-19 October 2018 Minsk, Belarus. Abstract Book. — Minsk, 2018. — P. 32.
  • 60. Vashanau, A., Kolasau, A., Asheichyk, V., Charniauski, M., Stepanova, K., Ocherednoy, A., Harshkou, A. Middle Palaeolithic flint artefacts from the territory of Belarus // Crossing the Borders. Interregional and Cross-Cultural Interactions in the Context of Lithic Studies (15th SKAM Lithic Workshop) Abstract boock. International conference 17—19 October 2018, Minsk. — P. 45—46
  • 61. Charniauski, M., Malyutina, A. Bone and antler tools for flint processing from the settlements of the Kryvina peat-bog, N Belarus (the 3rd — the first half of the 2nd millenium BC)//Crossing the borders. Interregional and Cross-Cultural Interactions in the Context of Lithic Studies. 15th SKAM Lithic Workshop. 17-19 October 2018 Minsk, Belarus. Abstract Book. — Minsk, 2018. — P. 59
  • 62. Чарняўскі, Макс.М, Вайтовіч, А.У. Культура шарападобных амфар і яе ўплывы на Беларускім Паазер’і (паводле матэрыялаў Крывінскага тарфяніка) // VIP BIMARIS. Od kujawskiego matecznika do stepów nadczarnomorskich. Studia z dziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego. Ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko. Pod redakcją Marzeny Szmyt, Piotra Chachlikowskiego, Janusza Czebreszuka, Marcina Ignaczka, Przemysława Makarowicza. — Poznań, 2019 — s. 609-620
  • 63. Charniauski, M., Malyutina, A., Lyashkevich, E. Fishing practices at the Kryvina Peat Bog as evidenced by the material culture of Asaviec 2 settlement (2008—2017 field seasons), Quaternary International, https://doi.org/10.1016/j.quaint.2019.06.001 — (11 ст)
  • 64. Maxim Charniauski, ‘My Gods, your Gods… Our Gods?’ Beliefs of the Inhabitants of the Belarusian Lakeland in Neolithic — Bronze Age and their Transformation as a Reflection of Cultural Interaction. Based on Materials of Kryvina Peat-Bog Settlements // Przeszłość ma przyszłość! / The Past Has a Future! Konferencja na 100-lecie archeologii w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego (9-13.12.2019 r.). Książka abstraktów. Redakcja Agata Ulanowska, Marcin Wagner. — Warszawa, 2019 — P. 24—25
  • 65. Vashanau, A. Wczesno- i środkowoholoceńskie narzędzia z poroża z otworem ze żwirowni pod Smorhoniem w północno-zachodniej Białorusi /A. Vashanau, A. Malutina, M. Tkachova, Max. Charniauski// Przeszłość ma przyszłość!/The Past Has a Future!. Konferencja na 100-lecie archeologii w Instytucie Archeologii Uniwersitetu Warszawskiego (9—13.12.2019 Warszawa). Abstract book. — P. 32.
  • 66. Вашанаў, А.М., Ліневіч, С.Б., Ткачова, М.І., Чарняўскі, Макс.М. Праца групы падводнай археалогіі Інстытута гісторыі НАН Беларусі па пад’ёму чоўна каля вёскі Мікалаева Іўеўскага раёна / С.Б. Ліневіч, А.М. Вашанаў, М.І. Ткачова, М.М. Чарняўскі //// Зборнік тэзісаў ІІ канферэнцыя маладых даследчыкаў Інстытута гісторыі НАН Беларусі “Ars Longa: навуковыя дасягненні і перспектывы” (90-годдзю Інстытута гісторыі НАН Беларусі прысвячаецца) Мінск, 4—5 красавіка 2019 г. — Мінск, 2019. — С. 38—39
  • 67. Charniauski, Max. Ornamented sacral artefacts from Michnievičy quarries (Northwestern Belarus) /Max. Charniauski, A. Vashanau, H. Lübke, J. Meadows// International and Interdisciplinary Conference Mesolithic Art — Abstraction, Decoration, Messages. Abstract book. Landesmuseum für Vorgeschichte Halle (Saale) 19. — 21. September 2019. — P. 5—6.
  • 68. Courel B, Harry K. Robson, Alexandre Lucquin, Ekaterina Dolbunova1, Ester Oras, Kamil Adamczak5 Søren H. Andersen, Peter Moe Astrup, Maxim Charniauski, Agnieszka Czekaj-Zastawny, Igor Ezepenko, Sönke Hartz, Jacek Kabaciński, Andreas Kotula, Stanisław Kukawka, Ilze Loze, Andrey Mazurkevich, Henny Piezonka13, Gytis Piličiauskas, Søren A. Sørensen, Helen M. Talbot, Aleh Tkachou, Maryia Tkachova7, Adam Wawrusiewicz, John Meadows, Carl P. Heron1 and Oliver E. Craig. 2020 Organic residue analysis shows sub-regional patterns in the use of pottery by Northern European hunter—gatherers. R. Soc. Open Sci. 7: 192016. http://dx.doi.org/10.1098/rsos.192016 — (16 стар.).
  • 69. Magdalena Niedziałkowska, Karolina Doan, Marcin Górny, Maciej Sykut, Krzysztof Stefaniak, Natalia Piotrowska, Bogumiła Jędrzejewska, Bogdan Ridush, Sławomira Pawełczyk, Paweł Mackiewicz, Ulrich Schmölcke, Pavel Kosintsev, Daniel Makowiecki, Maxim Charniauski, Dariusz Krasnodębski, Eve Rannamäe, Urmas Saarma, Marine Arakelyan, Ninna Manaseryan, Vadim V. Titov, Pavel Hulva, Adrian Bălășescu, Ralph Fyfe, Jessie Woodbridge, Katerina Trantalidou, Vesna Dimitrijević, Oleksandr Kovalchuk, Jarosław Wilczyński, Theodor Obadă, Grzegorz Lipecki, Alesia Arabey, Ana Stanković. Winter temperature and forest cover have shaped red deer distribution in Europe and the Ural Mountains since the Late Pleistocene. J. Biogeogr.2020;00:1—13. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jbi.13989
  • 70. Charniauski Max. The settlements of the Kryvina peat bog region in the context of cultural changes of the 5th — 2nd millennium BC // Hafner, Albert et al. (Eds.): Settling waterscapes in Europe: The archaeology of Neolithic and Bronze Age pile-dwellings, Heidelberg: Propylaeum, 2020 (OSPA — Open Series in Prehistoric Archaeology, Vol. 1). https://doi.org/10.11588/propylaeum.714 — PP. 95—109.