Аддзел захавання і выкарыстання археалагiчнай спадчыны
У складзе Цэнтра археалогіі Беларусі.
Аддзел створаны ў 2005 г.
Адрас: Інстытут гісторыі НАН Беларусі, 220072, Мінск, вул. Акадэмічная, 1, пак. 403.
Тэл.: (+375 17) 378-02-20. E-mail: arch_heritage@history.by
Загадчык аддзела: кандыдат гістарычных навук Касцюкевіч Анастасія Уладзіміраўна
Каб. | Супрацоўнікі |
403 | Касцюкевіч А.У., Лучшава У.А., Баравецкий А.В., Кухарава К.А., Юрэцкая Я.В., Гоева Д.А., Шаціла А.С., Васілеўскі У.А. |
206 | Зінчанка Таццяна Уладзіміраўна |
209 | Пачобут Наталля Аляксандраўна |
501 | Ляшкевіч Элона Аляксандраўна |
504 | Кушнір А.І., Беліцкая Г.М., Сцяпанаў А.А. |
У аддзеле працуюць: ст.н.с. Пачобут Наталля Аляксандраўна; н.с. Беліцкая Ганна Мікалаеўна; н.с. Ляшкевіч Элона Аляксандраўна; мл.н.с. Лучшава Уладзіслава Аляксееўна; мл.н.с. Кухарава Кацярына Аляксандраўна; мл.н.с. Юрэцкая Яна Вадзімаўна; мл.н.с. Кушнір Аляксандр Іванавіч; |
мл.н.с. Гоева Дарына Андрэеўна; мастак Зінчанка Таццяна Уладзіміраўна; мастак Шаціла Аляксандр Сяргеевіч; лаб. I кат. Васілеўскі Уладзіслаў Аляксеевіч; лабарант Сцяпанаў Арцём Алегавіч. |
Пры аддзеле праходзіць навучанне аспіранты:
Аўласовіч Аляксей Міхайлавіч, Коц Аляксей Леанідавіч.
Супрацоўнікі аддзела забяспечваюць ўлік, сістэматызацыю, захаванне і навуковую апрацоўку археалагічнага спадчыны краіны. У структуру аддзела ўваходзяць «Навуковыя археалагічныя фонды», якія налічваюць звыш 500000 археалагічных артэфактаў ад эпохі палеаліту да Новага часу: | ||
• «Каменнага і бронзавага вякоў»; • «Жалезнага веку»; • «Сярэднявечча і Новага часу»; |
• «Старажытнага і сярэднявечнага Мінска»; • «Курганных старажытнасцей»; • «Калекцый даваеннага часу». |
Акрамя гэтага пры фондах ствараецца рэстаўрацыйная майстэрня.
На аддзел ускладзена функцыя забеспячэння дзейнасці
«Археалагічнай навукова-музейнай экспазіцыі Інстытута гісторыі».
Асноўныя накірункі навуковых даследаванняў аддзела:
- • археалагічныя даследаванні помнікаў каменнага веку, эпохі жалеза і сярэдневякоўя;
- • апрацоўка, улік і захаванне археа лагічных матэрыялаў розных часоў у навуковых фондах інстытута;
- • стварэнне і падрыхтоўка да выдання навуковых каталогаў, у тым ліку ўвядзенне ў навуковае абарачэнне матэрыялаў даследаванняў 20–30 гг. ХХ в.;
- • інфармацыйна-адукацыйная дзейнасць на базе археалагічнай навуковай музейнай экспазіцыі інстытута.
Важнейшыя вынікі навуковых даследаванняў аддзела
- • на археалагічным комплексе Бірулі выяўлены новыя матэрыялы, якія сведчаць аб генетычнай сувязі насельніцтва банцараўскай культуры з раннімі крывічамі, іх ролі ў сістэме міжеўрапейскага гандлю;
- • побач з паселішчам на р. Менка (могільнік Азярцо) выяўлены пахавальны інвентар Х ст., звязаны з заходнімі славянамі (Вялікая Маравія);
- • упершыню праведзены археалагічныя раскопкі балцкіх грунтовых могільнікаў з крэмацыяй XIII–XV стст. у Ашмянскім (Маркіняты, Гальшаны) і Навагрудскім (Зарой) раёнах, што дазволіла атрымаць унікальную калекцыю пахавальнага інвентара сярэднявечных балтаў на захадзе Беларусі.
Важнейшыя распрацоўкі аддзела знайшлі адлюстраванне ў шэрагу навуковых артыкулаў, а таксама ў манаграфіях:
Расонскі край: гісторыя, культура, людзі: да 100-годдзя з дня нараджэння П. М. Машэрава : зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; навук. рэд. М. В. Клімаў. — Мінск : Беларуская навука, 2020. — 227 с. : іл. — (Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі). У зборніку разгледжаны пытанні, звязаныя з археалогіяй і гісторыяй г.п. Расоны і Расонскага краю ад старажытнасці да нашых дзён. Змешчаны апошнія вынікі археалагічных і этналагічных даследаванняў на тэрыторыі Расоншчыны. Асобна ў зборніку прадстаўлены тэма жыцця і дзейнасці П. М. Машэрава, а таксама падзеі Вялікай Айчыннай вайны. Разлічана на навукоўцаў, краязнаўцаў, настаўнікаў школ і працаўнікоў культуры. Выданне карысна ўсім тым, хто цікавіцца культурна-гістарычнай спадчынай нашай краіны і вывучае рэгіянальную гісторыю. |
|
Войтехович, А.В. Погребальный обряд населения Полоцкой земли в Х-ХII вв. / А. В. Войтехович; Нац. акад. наук Беларуси, Ин-т истории. — Минск: Беларуская навука, 2019. — 269 с. В монографии рассматриваются погребальные традиции населения Полоцкой земли в раннем средневековье. Основным источником исследования являются материалы археологических раскопок курганных могильников и первых храмов. Показаны различные аспекты обряда кремации и ингумации, затрагиваются вопросы соотношения языческого и христианского мировоззрения, классифицируется погребальный инвентарь. Особое внимание уделяется взаимосвязи форм погребального обряда с социально-политическими и идеологическими сдвигами, которые происходили на территории Полоцкой земли в Х–ХII вв. Рассчитана на археологов, историков, краеведов, музейных работников, учителей и всех тех, кто любит древнюю историю и интересуется материальной и духовной культурой наших предков. |
|
Клімаў, М. В. Археалагічны комплекс Лучна-1 у акрузе Полацка (ХІ–ХVІ стст.) / М. В. Клімаў. — Мінск: Беларуская навука, 2019. — 567 с. Манаграфія прысвечана вынікам даследаванняў помніка Лучна-1 у акрузе Полацка, які з XI па XVI ст. уключаў комплексы феадальных сядзіб (I, II, III) і грунтавых могільнікаў (I, II). Асобна адлюстраваны пытанні развіцця матэрыяльнай культуры, сацыяльных адносін феадальнага грамадства ХІ-ХVІ стст. Даследаванне дазваляе дапоўніць уяўленне аб гісторыі Полацка і яго акругі. Разлічана на прафесійных археолагаў, этнолагаў, гісторыкаў, выкладчыкаў ВНУ. |
|
Археалогія Беларусі : каталог архіўных навуковых матэрыялаў. У 3 ч. Ч. 3 (1923–2015). Сярэднявечны перыяд і Новы час / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; склад. і аўт. анат. В. У. Мядзведзева, К. А. Мядзведзеў. — Мінск : Беларуская навука, 2018. — 491 с. Дадзеная праца з’яўляецца трэцяй часткай раней выдадзеных кніг «Археалогія Беларусі : каталог архіўных навуковых матэрыялаў» (ч. I ахоплівае каменны і бронзавы вякі; ч. II — жалезны век і ранняе Сярэднявечча). У склад апошняй часткі каталога ўведзена інфармацыя з анатацыямі аб архіўных навуковых матэрыялах за перыяд з 1923 па 2015 г., што захоўваюцца ў Цэнтральным навуковым архіве НАН Беларусі і ахопліваюць перыяды Сярэднявечча і Новага часу. Выданне прызначаецца для археолагаў, гісторыкаў, этнографаў, навукоўцаў-спецыялістаў сумежных абласцей гуманітарных навук, а таксама для выкладчыкаў, аспірантаў, магістрантаў, студэнтаў, краязнаўцаў, супрацоўнікаў музеяў і іншых даследчыкаў. |
|
Збор крыніц навуковых археалагічных фондаў. Выпуск 1. Археалагічныя калекцыі І.І.Арцёменкі (1956–1981 гг.) / А.А.Разлуцкая, І.М.Язэпенка, С.Д.Лысенка, С.С.Лысенка. Мн.: Беларуская навука, 2013. — 223 с.: іл. Першы выпуск прысвечаны выдатнаму ўкраінскаму археолагу I.I.Арцёменку, інтарэсы якога былі цесна связаны са старажытнай гісторыяй Беларусі. У асноўным калекцыі, што прадстаўлены ў каталожнай частцы выдання, здабыты даследчыкам падчас палявых экспедыцый на тэрыторыі Гомельскай і Магілёўскай абласцей нашай краіны, а таксама Смаленскай і Бранскай абласцей Расіі. Гэтыя калекцыі ў значнай ступені знайшлі адлюстраванне ў навуковых публікацыях, але ілюстрацыйна яны найбольш поўна прадстаўлены ў прапануемым чытачу выданні, якое разлічана на археолагаў, гісторыкаў, краязнаўцаў і тых, хто цікавіцца першабытнай гісторыяй Беларусі, Украіны і Расіі. |