Отдел истории Беларуси Нового времени

В составе Центра новой и новейшей истории Беларуси создан 1 января 2016 г.
Свою историю начал в ноябре 2005 г. как
отдел истории белорусской государственности.
Адрес: Институт истории НАН Беларуси, 220072, Минск, ул. Академическая 1, каб. 230
Тел.: (017) 378-18-39
E-mail: hbmt_ih@outlook.com

Заведующий отделом:
кандидат исторических наук, доцент
Новик Наталья Евгеньевна

В отделе работают:
вед.н.с. Анофренко Наталья Васильевна;
ст.н.с., к.и.н. Зенюк Раиса Владимировна;
ст.н.с., к.и.н. Сокольчик (Фиринович) Елена Эдвардовна;
мл.н.с. Гончаренко Кирилл Дмитриевич;
мл.н.с. Медведев Кирилл Александрович.

Основные направления научных исследований:
• анализ государственно-правового статуса белорусских земель в составе Российской империи;
• проведение сравнительного научного анализа факторов и составляющих стратегий национального строительства процессов в Беларуси в конце XVIII — начале ХХ в.;
• выявление и раскрытие основных тенденций политического, социально-экономического и конфессионального развития Беларуси в конце XVIII — начале ХХ в.;
• отображение процессов развития многонациональной и многоконфессиональной культуры белорусских земель в контексте национальной политики правительства Российской империи.

Общая тема исследовательской работы в 2016—2020 гг.
«Беларусь в историческом процессе социально-экономические трансформации и общественно-культурные изменения (конец XVIII — начало ХХ в.)»

Важнейшие результаты научных исследований отдела:

  • •определено, что главной целью российского правительства, относительно присоединённых белорусских земель, была интеграция этих территорий в общероссийский политический организм;
  • • выявлено, что практически каждый социальный, конфессиональный, культурный вопрос в отношениях общества белорусских земель с властями Российской империи имел политическое измерение;
  • • выделено 3 этапа, в которых преобладала та или иная политическая ситуация на белорусских землях в составе Российской империи: преимущество на белорусских землях элементов политического строя бывшей Речи Посполитой (конец XVIII в. до 1831 г.); функционирование «длительного чрезвычайного положения», для искоренения элементов политического строя бывшей Речи Посполитой из общественной жизни белорусских земель и полной интеграциі их в общероссийское политическое пространство (1830 гг. до начала революции 1905 г. с перерывом на 1856—1861 гг.); преимущество элементов общероссийской политической системы (1905—1914 гг.).

Важнейшие разработки отдела нашли отражение в ряде научных статей, а также в монографиях:

Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі (канец XVIII — пачатак XX ст.) / В. В. Яноўская [і інш.] ; рэдкал.: В. В. Даніловіч (гал. рэд.) [і інш.] ; Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі. — Мінск : Беларуская навука, 2020. — 684 с.
У манаграфіі раскрываюцца асноўныя тэндэнцыі сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі ў канцы XVIII — пачатку XX ст.: аграрная палітыка і эвалюцыйныя працэсы ў галіне сельскай гаспадаркі, развіццё прамысловасці і гарадоў, сацыяльная трансфармацыя беларускага грамадства, фарміраванне камунікацыйнай і інфармацыйнай прасторы, фарміраванне і развіццё фінансава-крэдытнай сістэмы, гандаль, прадпрымальніцтва і ўдзел замежных прадпрымальнікаў і фінансістаў у развіцці прамысловасці і транспарту. Прызначаецца для ўсіх, хто цікавіцца гісторыяй Беларусі канца XVIII — пачатку XX ст.
Грамадска-палітычнае жыццё ў Беларусі, 1772—1917 гг. / А. У. Унучак [і інш.]; рэдкал.: В. В. Даніловіч (гал. рэд.) [і інш.] ; Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі. — Мінск: Беларуская навука, 2018. — 573 с.
Выданне прысвечана грамадска-палітычнаму жыццю Беларусі ў перыяд знаходжання ў складзе Расійскай імперыі. Паказана эвалюцыя дзяржаўна-прававога статусу беларуска-літоўскіх зямель у складзе Расійскай імперыі, прааналізаваны адносіны тагачаснага беларускага грамадства да палітыкі ўлад, прасочаны працэсы станаўлення і кансалідацыі грамадскіх і нацыянальных рухаў. У кнізе прадстаўлены вынікі навуковага асэнсавання палітычнага становішча нашых зямель у перыяд 1772—1917 гг. Прызначана для шырокага кола чытачоў, якія цікавяцца гісторыяй Беларусі канца XVIII — пачатку XX ст.
Беларусь, Слуцкі край і Эдвард Вайніловіч : матэрыялы Міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі, Слуцк — Мінск, 22-23 верасня 2017 г. / Інстытут гісторыі НАН Беларусі [і інш.]; рэдкал.: А.А.Каваленя (навук. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Медысонт, 2018. — 416 с. — (Серыя «Беларусь і Эдвард Вайніловіч»)
У зборніку змешчаны даследванні беларускіх і польскіх навукоўцаў, спецыялістаў па гісторыі Беларусі другой паловы ХІХ — першай трэці ХХ ст., прысвечаныя выдатнай асобе, рэфарматару, патрыёту сваёй Айчыны Эдварду Вайніловічу (1847—1928), а таксама Слуцку і Слуцкаму краю. На фоне гістарычных катаклізмаў як у Беларусі, так і за яе межамі адлюстраваны важнейшыя вехі з жыцця і дзейнасці нашага суайчынніка. Адрасуецца вучоным, выкладчыкам ВНУ, настаўнікам школ, краязнаўцам і ўсім тым, хто зацікаўлены ў вывучэнні амаль забытых старонак з гісторыі нашай Бацькаўшчыны.
Беларусь, Нясвіжскі край і Эдвард Вайніловіч : матэрыялы навук.-практ. канф., г. Нясвіж, 26 жніўня 2016 г. / Інстытут гісторыі НАН Беларусі; рэдкал.: А.А.Каваленя (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Мінск : Медысонт, 2016. — 244 с. — (Серыя «Беларусь і Эдвард Вайніловіч»)

У зборніку змешчаны даследванні беларускіх навукоўцаў, спецыялістаў па гісторыі Беларусі другой паловы ХІХ — першай трэці ХХ ст., прысвечаныя выдатнай асобе, рэфарматару, патрыёту сваёй Айчыны Эдварду Вайніловічу (1847—1928), а таксама Нясвіжу і Нясвіжскаму краю. На фоне гістарычных катаклізмаў як у Беларусі, так і за яе межамі адлюстраваны важнейшыя вехі з жыцця і дзейнасці нашага земляка.
Адрасуецца вучоным, выкладчыкам ВНУ, настаўнікам школ, краязнаўцам і ўсім тым, хто зацікаўлены ў вывучэнні амаль забытых старонак з гісторыі нашай Бацькаўшчыны.

05032014-1 Беларусь, Капыльшчына і Эдвард Вайніловіч : матэрыялы навук.-практ. канф. (г. Капыль, 14 лістап. 2015) / уклад.: А.У.Унучак, У.С.Пуцік, Н.В.Анофранка. — Мінск : Медысонт, 2016. — 218 с.
У зборніку змешчаны даследаваннібеларускіх навукоўцаў, спецыялістаў па гісторыі Беларусі другой паловы ХIX — першай трэці ХХ ст., прысвечаныя выдатнай асобе, рэфарматару, патрыёту сваёй Айчыны Эдварду Вайніловічу (1847—1928). На фоне гістарычных катаклізмаў як у Беларусі, так і за яе межамі адлюстраваны важнейшыя вехі з жыцця і дзейнасці нашага земляка.
Адрасуецца вучоным, выкладчыкам ВНУ, настаўнікам школ, краязнаўцам і ўсім тым, хто зацікаўлены ў вывучэнні амаль забытых старонак з гісторыі нашай Бацькаўшчыны.
Мінулае і сучаснасць Свіслацкага краю : зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; рэдкал.: В. В. Даніловіч (гал. рэд.) [і інш.] ; А. У. Унучак (адк. рэд.). — Мінск : Беларуская навука, 2018. — 271 с. — (Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі)
У зборніку змешчаны вынікі даследаванняў, прысвечаных гісторыі горада Свіслачы Гродзенскай вобласці і Свіслацкага краю. Адрасуецца вучоным, студэнтам, настаўнікам, краязнаўцам і ўсім тым, хто зацікаўлены ў вывучэнні гісторыі Беларусі.
05032014-1 Анофранка, Н. В. Дваранкі беларуска-літоўскіх губерняў у канцы XVIII — першай палове XIX ст. / Н. В. Анофранка. — Мінск : Беларуская навука, 2016. — 219 с.
У манаграфіі разгледжаны шляхі інтэграцыі прадстаўніц вышэйшага саслоўя былой Рэчы Паспалітай у склад дваранства Расійскай імперыі; выяўлены агульныя і рэгіянальныя тэндэнцыі развіцця шлюбна-сямейнай сферы ў беларуска-літоўскіх губернях; прааналізавана спецыфіка жаночай адукацыі; раскрыты прычыны і формы праяўлення грамадскай і палітычнай актыўнасці прадстаўніц дваранскага саслоўя.
Прызначаецца для ўсіх, хто цікавіцца гісторыяй Беларусі канца XVIII — першай паловы XIX ст.
05032014-1 Паўстанне 1863—1864 гг. у Польшчы, Беларусі, Літве і Украіне: гісторыя і памяць: зб. навук. арт. / уклад.: В.В. Яноўская, А.У. Унучак, А.Э. Фірыновіч; рэдкал.: А.А. Каваленя [і інш.]; Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі. — Мінск: Беларус. навука, 2014. — 427 с.
05032014-1 Конфессиональная политика царского правительства в Беларуси. 1772—1860 гг. — Минск: Белорус. наука, 2006. — 191 с.