Публікацыі 2021 г.

	Гістарычна-археалагічны зборнік / Гал. рэд.: А.А.Каваленя. Вып. 35. — Мінск: Беларус. навука, 2020. — 260 с. У зборніку змешчаны артыкулы вядучых вучоных-гісторыкаў Беларусі, якія прааналізвалі найноўшыя дасягненні акадэмічнай гістарычнай навукі за апошнія гады, паказалі найбольш знакавыя адкрыцці гісторыкаў і археолагаў. У артыкулах навукоўцаў раскрываюцца сучасныя погляды на актуальныя праблемы айчыннай і замежнай гісторыі ад першабытнасці да сучаснасці. Выданне разлічана на прафесійных вучоных-гісторыкаў, археолагаў, антраполагаў, выкладчыкаў, студэнтаў і аспірантаў, шырокае кола чытачоў (Спампаваць змест).
	Актуальные проблемы международных отношений и дипломатии: материалы V Международной научно-практической конференции, Витебск, 21–22 мая 2020 г. / Витеб. гос. ун-т ; редкол.: А.П. Косов (гл. ред.) [и др.]. — Витебск : ВГУ имени П.М, Машерова, 2020. — 278 с. В научном издании содержатся материалы докладов, посвященные актуальным проблемам международных отношений и дипломатии нового и новейшего периода всемирной истории. Оно адресуется исследователям, преподавателям, аспирантам, студентам и всем, кому интересна данная проблематика. Материалы докладов публикуются в авторской редакции. Мнения авторов могут не совпадать с мнением редколлегии.
	Нацыянальная акадэмія навук Беларусі: гісторыя ў дакументах (1929–1990) = National Academy of Sciences of Belarus: history in documents (1929–1990) [Электронны рэсурс] / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі, Цэнтр. навук. б-ка імя Я. Коласа ; уклад.: А. І. Груша [і інш.]. — Электрон. тэкст. даныя і выявы (139 Мб). — Мінск : Беларуская навука, 2021. — 1 электрон. апт. дыск (CD-ROM) Прадстаўленая візуалізацыя часткі дакументальнай спадчыны са збораў устаноў Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі — Цэнтральнага навуковага архіва і Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа — дазваляе самастойна азнаёміцца з гісторыяй НАН Беларусі з моманта яе заснавання да 1990 г. Скан-копіі дакументаў адлюстроўваюць бягучыя задачы і штодзённую дзейнасць беларускай Акадэміі, у якіх рэалізоўваліся яе арыенціры, устаноўкі і патэнцыял. Для прафесійных даследчыкаў, выкладчыкаў, студэнтаў, а таксама ўсіх, хто цікавіцца гісторыяй НАН Беларусі.
	Мсціслаў і Мсціслаўскі край: гісторыя, падзеі, людзі: зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі ; уклад. А. А. Мяцельскі; рэдкал.: В. Л. Лакіза [і інш.]. — Мінск : Беларуская навука, 2021. — 270 с. — (Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі). Зборнік прысвечаны розным аспектам гістарычнага развіцця Мсціслава і яго акругі, змяшчае пашыраныя варыянты дакладаў, якія былі прачытаны на міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі «Мсціслаў і Мсціслаўскі край: гісторыя, падзеі, людзі», што адбылася ў верасні 2019 г. у Мсціславе. Разлічаны на прафесійных гісторыкаў, выкладчыкаў і ўсіх тых, хто цікавіцца гісторыяй Беларусі.
	Беларусь, Свіслацкі край і Эдвард Вайніловіч (да 765-годдзя г. Свіслач): матэрыялы навукова-практычнай канферэнцыі, г. Свіслач, 13-14 жніўня 2021 г. / Ін-т гіст. НАН Беларусі; рэд. кал.: А. А. Кавалсня (навук. рэд.) [і інш.]; У. С. Пуцік (адк. рэд.). — Мінск: ІВЦ «Мінфіна», 2021. — 456 с. — (Серыя «Беларусь і Эдвард Вайніловіч»). У зборніку змешчаны даследаванні беларускіх навукоўцаў, спецыялістаў па гісторыі Беларусі другой паловы XIX — першай трэці XX ст., прысвечаныя выдатнай асобе, рэфарматару, патрыёту сваёй Айчыны Эдварду Ванніловічу (1847–1928), а таксама Свіслачы і Свіслацкаму краю. На фоне гістарычных падзей як у Беларусі, так і за яе межамі адлюстраваны важней-шыя вехі з жыцця і дзейнасці нашага земляка. Адрасуецца вучоным, выкладчыкам устаноў вышэйшай адукацыі, настаўнікам школ, краязнаўцам і ўсім тым, хто зацікаўлены ў вывучэнні амаль забытых старонак з гісторыі нашай Бацькаўшчыны.
	Рижский мир в судьбе белорусского народа. 1921-1953 гг. В 2 кн. Кн. 2 / Нац. акад, наук Беларуси, Ин-т истории / редкол.: А. А. Коваленя [и др.]. — Минск : Беларусь, 2021. — 334 с. В двухтомном издании освещается целый ряд сложных проблем отечественной истории, аанализируются различные аспекты влияния Рижского мира 1921 г. и созданной им геополитической ситуации на исторические судьбы белорусского народа. Издание рассчитано на историков-исследователей, преподавателей, студентов и всех, кто интересуется историей Беларуси.
	Рижский мир в судьбе белорусского народа : 1921–1953 гг. В 2 кн. Кн. 1. / Нац. акад, наук Беларуси, Ин-т истории / редкол.: А. А. Коваленя (пред.) [и др.]. — Минск : Беларусь, 2021. — 591 с. Впервые в отечественной историографии подготовленно двухтомное издание, освещающее целый ряд сложных проблем отечественной истории. В историко-документальном очерке аанализируются различные аспекты влияния Рижского мира 1921 г и созданной им геополитической ситуации на исторические судьбы белорусского народа. Большая часть материалов вводится в научный оборот впервые. Издание рассчитано на историков-исследователей, преподавателей, студентов и всех кто интересуется историей Беларуси.
	Назаўжды разам (да 80-годдзя ўз’яднання Заходняй Беларусі з БССР): зб. арт. / Нац. акад. навук Беларусі ; Ін-т гісторыі ; рэдкал.: А. А. Каваленя (старш.) [і інш.]. — Мінск: Беларуская навука, 2021. — 293 с. У зборніку артыкулаў прадстаўлены навуковыя напрацоўкі па шырокім коле актуальных пытанняў у галіне вывучэння гісторыі палітычных і ваенных падзей 1919–1941 гг. і станаўлення нацыянальных дзяржаў Усходняй Еўропы, дыскусійных момантаў гісто-рыі Заходняй Беларусі і падзей уз’яднання беларускага народа. Выданне разлічана на гісторыкаў-даследчыкаў, выкладчыкаў, студэнтаў і ўсіх, хто цікавіцца гісторыяй Беларусі.
	Карэлічы і Карэліцкі раён : рэгіянальныя асаблівасці развіцця X-XX стст. : зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі ; уклад. А. Б. Доўнар ; навук. рэд. В. Ф. Голубеў. — Мінск : Беларуская на-вука, 2021. — 316 с. : іл. — (Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі). Зборнік навуковых артыкулаў уключае матэрыялы, прысвечаныя праблемам палі-тычнай, сацыяльнай, эканамічнай і культурнай гісторыі Карэліччыны, якія прайшлі апрабацыю на XI—XIII Карэліцкіх краязнаўчых чытаннях. Рэкамендуецца для даследчыкаў, студэнтаў, краяведаў, усіх, хто цікавіцца рэгія-нальнай гісторыяй Беларусі.
	Гістарычны лёс беларускай савецкай дзяржаўнасці (да 100-годдзя аб-вяшчэння Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі): зб. артыкулаў / рэдкал.: А. А. Каваленя [і інш.]; Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі. — Мінск : Беларуская навука, 2021. — 374 с. У артыкулах зборніка аналізуюцца розныя аспекты рэвалюцыйных падзей 1917-1925 гг. і станаўлення беларускай нацыянальнай дзяржаўнасці на савецкай аснове, дыс-кусійныя пытанні гісторыі Савецкай Беларусі ў 1919-1991 гг. Большая частка матэрыялаў ўводзіцца ў навуковы ўжытак упершыню. Выданне разлічана на гісторыкаў-даследчыкаў, выкладчыкаў, студэнтаў і ўсіх, хто цікавіцца гісторыяй Беларусі.
	Лакіза В.Л., Юрэцкі С.С. Важнейшыя дасягненні і распрацоўкі вучоных Інстытута гісторыі НАН Беларусі // Акадэмічная гуманітарыстыка: 2016–2020 гады важнейшыя вынікі дзяржаўнай праграмы навуковых даследаванняў «Эканоміка і гуманітарнае развіццё беларускага грамадства» / А. А. Каваленя [і інш.] ; Нац. акад. навук Беларусі, Аддз-не гуманітар. навук і мастацтваў. — Мінск: Беларуская навука, 2021. — 278 с. — С. 21-67. У прапанаваным выданні прадстаўлены вынікі навукова-даследчай працы калектыву вучоных Аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі за 2020 г. і найбольш значныя дасягненні за пяцігоддзе, якія былі дасягнуты ў працэсе выка- нання заданняў дзяржаўнай праграмы навуковых даследаванняў «Эканоміка і гуманітарнае развіццё беларускага грамадства» ў 2016–2020 гг. Прадстаўленае выданне будзе карысным не толькі айчынным даследчыкам, але і заканадаўцам, кіраўнікам дзяржаўных органаў кіравання, а таксама шырокаму колу студэнтаў, магістрантаў, аспірантаў, усім, хто цікавіцца здабыткамі нацыянальнай гуманітарыстыкі.
	Материалы первой международной научно-практической конференции «Перспективы развития туризма в современных условиях: мировые тенденции и региональные контексты», г. Минск, 28 сентября 2021 г. — Минск: А. Н. Вараксин, 2021. — 412 с. Сборник содержит материалы докладов участников конференции по вопросам развития международного и трансграничного туризма, внутреннего и въездного туризма в условиях пандемии, взаимосвязи краеведческих исследований и туристско-краеведческой деятельности, использования потенциала историко-культурного наследия в туризме, подготовки кадров в сфере туризма, а вопросы развития альтернативных видов туризма и практик экскурсионной работы. Материалы предназначены для преподавателей туристических дисциплин, аспирантов, магистрантов, студентов учреждений высшего образования, экскурсоводов, гидов-переводчиков и всех, кто интересуется вопросами развития туризма.
	Сельское хозяйство Беларуси сквозь призму научных исследований (XIX–начало XXI в.); доклады Международной научной конференции, Минск, 23 сентября 2021 г. / Национальная академия наук Беларуси, Белорусская сельскохозяйственная библиотека им. И. С. Лупиновича, Институт истории; редкол.: Ю. О. Каракулько (отв. ред.) [и др.]; рец.: Э. Г. Иоффе, С. А. Третьяк. — Минск: ИВЦ Минфина, 2021. — 436 с. В сборник включены доклады участников Международной научной конференции «Сельское хозяйство Беларуси сквозь призму научных исследований (XIX — начало XXI в.)». Опубликованы доклады представителей различных отраслей науки — исторических, сельскохозяйственных, экономических, педагогических, технических, архитектуры: ученых академических научных учреждений, аспирантов, докторантов, преподавателей учреждений образования, руководителей и специалистов библиотек и архивов Беларуси, России и Украины. Материалы сборника могут представлять интерес для историков, специалистов, работающих в сфере науки, образования, сельского хозяйства, информационной и библиотечной отрасли, ученых и исследователей, преподавателей, аспирантов, магистрантов и студентов, а также всех, кто интересуется вопросами истории. Авторы опубликованных статей несут персональную ответственность за точность и достоверность представленной информации.
	Беларусь у полымі 1941 года: да 80-годдзя пачатку Вялікай Айчыннай вайны: зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; навук. рэд. А. М. Літвін. — Мінск : Беларуская навука, 2021. — 294 с. У зборніку навуковых артыкулаў змешчаны матэрыялы па ваеннай гісторыі Беларусі напярэдадні і пачатку Вялікай Айчыннай вайны. Асаблівая ўвага акцэнтуецца на пытаннях падрыхтоўкі і правядзення баявых дзеянняў злучэнняў і часцей Чырвонай Арміі на тэрыторыі Беларусі летам 1941 г., мабілізацыйных і эвакуацыйных мерапрыемствах, пытаннях акупацыйнага рэжыму, удзелу моладзі ў партызанскай і падпольнай барацьбе, падзей мінулай вайны ў гістарычнай памяці беларускага народа. Праца будзе карыснай для гісторыкаў, вайскоўцаў, усіх тых, хто цікавіцца ваеннай гісторыяй і гісторыяй Айчыны.
	Министерство экономики Республики Беларусь: история и современность / А. В. Червяков [и др.]; редкол.: В. Г. Гусаков [и др.]. — Минск: Беларуская навука, 2021. — 638 с. В монографии представлены результаты исследования истории планово-экономических органов Беларуси с 1921 по 2020 г. Авторы раскрыли особенности развития Госплана БССР, а затем Министерства экономики Республики Беларусь, его структуры и кадрового потенциала. Издание адресуется ученым, преподавателям и широкой общественности, всем, кто интересуется экономической историей Беларуси.
	Филатова, Е.Н. Белорусско-литовские земли в 1772–1860 гг.: человек и общество / Е. Н. Филатова. — Минск: Беларуская навука, 2021. — 335 с. В работе предпринята попытка рассмотреть историю общества белорусско-литовских земель в период с 1772 по 1860 г., когда происходило изменение государственности, связанное с тремя русско-польскими войнами, и территория в результате трех разделов Речи Посполитой перешла к Российской империи. Целью исследования было показать, как этот переход повлиял на жизнь общества, структуру сословий, а также на судьбу конкретного рода, семьи, отдельных людей. В качестве исторического фона привлечены исследования по сословной, конфессиональной, гендерной, военной истории, этнографические исследования. Адресуется специалистам-историкам, обществоведам, преподавателям и студентам, а также всем читателям, интересующимся историей Беларуси.
	Володькин, А.А. Основные векторы внешней политики Литвы, Латвии и Эстонии в 1991–2014 гг. / А.А. Володькин. — Минск: Беларуская навука, 2021. — 332 с. Монография посвящена историческому развитию основных векторов внешней политики трех государств Балтии в период от восстановления их независимости в 1991 г. до начала международного кризиса вокруг Украины в 2014 г. Представлена авторская периодизация развития внешней политики этих стран, а также охарактеризованы цели, стратегии и историческая динамика трех важнейших векторов внешней политики Литвы, Латвии и Эстонии в рассматриваемый период: европейского, трансатлантического и российского. Предназначена для исследователей, преподавателей и студентов вузов, специализирующихся в области истории и актуальных проблем международных отношений и внешней политики зарубежных государств, а также широкого круга читателей.
	Калечыц, А.Г. Мезалітычныя помнікі Беларусі / А. Г. Калечыц, А. У. Коласаў. — Мінск: Беларуская навука, 2021. — 369 с. Кніга абагульняе звесткі аб мезалітычных помніках Беларусі, якія характарызуюць раннегалацэнавы этап асваення чалавекам тэрыторыі нашай краіны — 10–6 тыс. гадоў таму. Ідэнтыфікаваны матэрыялы шэрага культур: пясочнароўскай, кундскай, бутаўскай, кудлаеўскай, яніславіцкай, помнікаў нарачанскага тыпу. Асноўную частку кнігі складае каталог мезалітычных помнікаў і месцазнаходжанняў, які ўтрымлівае звесткі аб 704 пунктах. Выданне прызначана для археолагаў, гісторыкаў, краязнаўцаў, музейных супрацоўнікаў, студэнтаў і выкладчыкаў ВНУ.
	Антропологическая характеристика населения восточноевропейских городов ХІ–ХІХ веков / И. И. Саливон [и др.] ; Нац. акад. наук Беларуси, Ин-т истории, Рос. акад. наук, Ин-т этнологии и антропологии им. Н. Н. Миклухо-Маклая. — Минск: Беларуская навука, 2021. — 267 с. Исследование, изложенное в монографии, основано на материалах археологических раскопок и представляет собой анализ антропологического состава населения городов, существовавших на территории Беларуси и европейской части России в XI–XIX вв. Сопоставление материалов по городским центрам и сельской округе позволило реконструировать специфику заселения отдельных регионов и городских поселений в разные исторические эпохи, выявить истоки формирования физического типа населения на разных этапах становления городов. Представлена динамика развития антропологических комплексов с учетом различных социально-экономических, внешнеполитических, культурных условий, с которыми сопряжено возникновение и становление городов на территории Беларуси и европейской части России в XI–XIX вв. Рассчитана на антропологов, историков, этнологов, педагогов, специалистов медико-биологического направления в науке, а также всех, кто интересуется историей родного края.
	Па родных мясцінах: зборнік даследчых прац настаўнікаў і навучэнцаў Іўеўскага і Глыбоцкага раёнаў / Нац. акад. навук Беларусі; Ін-т гісторыі НАН Беларусі; рэд. кал.: Н. Я. Новік [і інш.]; У. С. Пуцік (адк. рэд.). — Мінск: «ІВЦ Мінфіна», 2021. — 360 с. — (Серыя «Беларусь і Эдвард Вайніловіч»). Выданне змяшчае навукова-даследчыя працы настаўнікаў і навучэнцаў сярэдніх школ, пераможцаў конкурсу, які праводзіўся ў Іўеўскім і Глыбоцкім раёнах. Аўтары засяродзілі ўвагу на розных сюжэтах гісторыі сваёй малой Радзімы. Адрасуецца настаўнікам і навучэнцам школ, краязнаўцам і ўсім тым, хто зацікаўлены ў вывучэнні айчыннай гісторыі.