Доўнар Аляксандр Барысавіч

Загадчык аддзела гісторыі Беларусі IX–XVIII стагоддзяў і археаграфіі, кандыдат гістарычных навук, дацэнт

Тэл.: (+375 17) 378-14-09
E-mail: dounar_zagor@mail.ru

Нарадзіўся 1 студзеня 1972 у в. Загараны Вілейскага р-на Мінскай вобл. У 1994 г. скончыў гістарычны факультэт Беларускага дзяржаўнага педагагічнага універсітэта. У 1998 г. скончыў аспірантуру Інстытута гісторыі НАН Беларусі, у лістападзе 2004 г. абараніў кандыдацкую дысертацыю «Сацыяльна-эканамічнае становішча сялян-слуг дзяржаўных і прыватных уладанняў на беларускіх землях у другой палове XVI — сярэдзіне XVIII ст.» (навуковы кіраўнік – канд. гіст. навук П.А. Лойка). 15 сакавіка 2023 г. па выніках экспертызы ў Прэзідыуме ВАК прысвоена вучонае званне дацэнта па спецыяльнасці “Гісторыя”.

Працоўная дзейнасць:
З 1998 г. — працуе ў Інстытуце гісторыі НАН Беларусі:
– з 1998 г. — малодшы навуковы супрацоўнік аддзела гісторыі Беларусі XIII–XVIII стст.;
– са снежня 2005 г. — загадчык сектара крыніцазнаўства і археаграфіі аддзела гісторыі Беларусі Сярэдніх вякоў і пачатку Новага часу;
– са студзеня 2014 г. — загадчык аддзела крыніцазнаўства і археаграфіі;
– са студзеня 2021 г. — загадчык аддзела спецыяльных гістарычных даследаванняў.

Сфера навуковых інтарэсаў:
Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі часоў Вялікага княства Літоўскага XV–XVIII стст.: эканамічнае становішча гарадоў, развіццё сельскай гаспадарка, стан дарожных камунікацый і воднага, сухапутнага транспарту; асаблівую ўвагу надае пытанням сацыяльнай стратыфікацыі мяшчанскага і сялянскага саслоўяў, у сферу яго інтарэсаў уваходзяць праблемы гарадскога самакіравання і фінансава-гаспадарчая дзейнасць органаў гарадскога самакіравання XV–XVIII стст.

Публікацыі
Аўтар больш за 100 навуковых прац, сярод іх:
Манаграфіі:

  • Сяляне-слугі Беларусі другой паловы XVI — сярэдзіны XVIII ст. — Мінск: Белар. навука, 2007. — 193 с.;
  • Сацыяльна-эканамічнае становішча сялян-слуг дзяржаўных і прыватных уладанняў на беларускіх землях у другой палове XVI–сярэдзіне XVIII ст. / Аўтарэферат дысертацыі на атрыманне вучонай ступені кандыдата гістарычных навук. — Мінск, 2004. — 21 с.

Раздзелы ў калектыўных манаграфіях:

  • Новагародак у перыяд Вялікага Княства Літоўскага і ў складзе Рэчы Паспалітай. 3.3. Гарадское самакіраванне = Новогородок в период Великого Княжества Литовского и в составе Речи Посполитой 3.3. Городское самоуправление // Гісторыя Навагрудка — з глыбінь вякоў да нашых дзён = История Новогрудка — из глубин веков до наших дней / [М.П. Касцюк і інш.], рэд. кал.: М.П. Касцюк (гал. рэд.) — Мінск: Белстан, 2016. — С. 210–234.
  • Новагародак у перыяд Вялікага Княства Літоўскага і ў складзе Рэчы Паспалітай. 3.4. Сацыяльна-эканамічнае развіццё горада. = Новагародак у перыяд Вялікага Княства Літоўскага і ў складзе Рэчы Паспалітай. 3.4. Сацыяльна-эканамічнае развіццё горада // Гісторыя Навагрудка — з глыбінь вякоў да нашых дзён = История Новогрудка — из глубин веков до наших дней / [М.П. Касцюк і інш.], рэд. кал.: М.П. Касцюк (гал. рэд.) — Мінск: Белстан, 2016. — С. 235–255. (у сааўтарстве з В.Ф. Голубевым)
  • Охранная служба в XIII–XVIII веках // Память: Внутренние войска МВД Республики Беларусь: историко-документальная хроника. — Минск, 2008. — С. 8 — 25
  • Рамяство і гандаль у Беларусі XV–XVI ст. // Гісторыя Беларусі: У 6 т. — Мінск: Экаперспектыва, 2008. — Т. 2: Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага / Ю.Бохан і інш.; рэд. кал.: М. Касцюк (гал. рэд.) і інш. — С. 338–357.
  • Войны ВКЛ з Маскоўскай дзяржавай у канцы XV — першай трэці XVI ст. // Гісторыя Беларусі: У 6 т. — Мінск: Экаперспектыва, 2008. — Т. 2: Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага / Ю.Бохан і інш.; рэд. кал.: М. Касцюк (гал. рэд.) і інш. — С. 411–426
  • Барацьба супраць татарскіх набегаў // Гісторыя Беларусі: У 6 т. — Мінск: Экаперспектыва, 2008. — Т. 2: Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага / Ю.Бохан і інш.; рэд. кал.: М. Касцюк (гал. рэд.) і інш. — Мінск, 2008. — С. 426–436
  • Белавежская пушча ў часы Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай // Белавежская пушча: вытокі запаведнасці, гісторыя і сучаснасць. — Мінск: Беларуская навука, 2009. — С. 94–120 (у сааўтарстве з В.Ф.Голубевым і А.А.Скеп’ян).
  • Cоциально-экономическое развитие белорусских земель в составе Великого княжества Литовского и Речи Посполитой второй половины XIII–XVIII в. // Беларусь: Народ. Государство. Время / Редкол. А.А.Коваленя и др. — Минск: Беларуская навука, 2009. — С. 404–424.
  • Кіраванне і самакіраванне. Эвалюцыя ўлады: прыватны горад, велікакняжацкі горад, горад з магдэбургскім правам // Гісторыя Пінска. Ад старажытнасці да сучаснасці. — Мінск: Вышэйшая школа, 2012. — С. 123–154. (у сааўтарстве з В.Ф.Голубевым)
  • Сацыяльна-эканамічнае развіццё. Сацыяльны склад насельніцтва // Гісторыя Пінска. Ад старажытнасці да сучаснасці. — Мінск: Вышэйшая школа, 2012. — С. 154–192. (у сааўтарстве з В.Ф.Голубевым)

Важнейшыя навуковыя артыкулы:

  • Сяляне-слугі ў дзяржаўнай лясной гаспадарцы Вялікага княства Літоўскага // Весці НАНБ. — Сер. гуманітар. навук. — 1999. — №2 — С. 59–65.
  • Сяляне-слугі ў прыватных уладаннях Беларусі ў другой палове XVI — сярэдзіне XVII ст. // Штогоднік Інстытута гісторыі НАН Беларусі, 1999. — Мінск, 1999. — С. 26–31.
  • Становішча сялян-слуг у сярэдзіне XVI стагоддзя // Весці НАНБ. — Сер. гуманітар. навук. — 1999. — №3. — С.58–61.
  • Нарыс гісторыі вёскі Лукавец сярэдзіны XVI — пачатку XVII ст. // Гісторыка-археалагічны зборнік. — №16. — Мінск, 2002.
  • Аб’яднанне войтаўска-лаўніцкага і бурмістраўска-радзецкага суда Магілёва (па даным 1636 г.) // Гісторыя Магілёва: мінулае і сучаснасць:зборнік навуковых прац удзельнікаў Трэцяй Міжнароднай навуковай канферэнцыі “Гісторыя Магілёва: мінулае і сучаснасць” у 2 ч. — Ч. 1. — Магілёў, 2003. — С. 64–69.
  • “Масты ў паўтара пруты”. Нарыс з гісторыі дарожных камунікацыяў Беларусі XVI–XVIII стст. // Спадчына. — 2003. — №2–3. — С. 63–69.
  • Падцвярджальны прывілей Полацку 1633 г. (нарыс з гісторыі Полацка 30-х гадоў XVII ст.) // Полацкія гістарычныя запіскі — Т. 1 — Полацк, 2004. — С. 43–49.
  • Стан дарожных камунікацый Рэчыцкага павета (1765–1766 гг) // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыцы 22–23 верасня 2005 г. — Гомель, 2005. — С. 220–225.
  • Прывілей на магдэбургскае права Сіроціну // Весці НАН Беларусі. — Серыя гуманітарных навук. — Мінск, 2005, ч.2. — С. 27–29.
  • Парк гужавога транспарта Радзівілаў у Нясвіжы ў другой палове XVIII ст. // Мастацкая спадчына Нясвіжа. Матэрыялы міжнароднай навуковай канферэнцыі. — Нясвіж, 2006. — С. 55–58.
  • Прывілей на магдэбургскае права мястэчку Баруны 1705 г. // Ягелоны: дынастыя, эпоха, спадчына: матэрыялы Міжнар. навук.-практ. канф. (Гальшаны–Навагрудак, 8–10 верас. 2006 г.) — Мінск, 2007. — С. 103–107.
  • Рэестр дакументаў мінскага бурмістра Яна Давіда Шэйбы // Мінск і мінчане: дзесяць стагоддзяў гісторыі (да 940-годдзя горада): матэрыялы Міжнар. навук.-практ. канф. (Минск, 7–9 верасня 2007 г) — Мінск: Беларус. навука, 2008. — С. 96–99.
  • Рэчыца ў кнігах Метрыкі ВКЛ часоў Жыгімонта Вазы // Шостыя Міжнародныя Довнараўскія чытанні” міжнародная навуковая канф. (2007, Рэчыца). Міжнародная навуковая канферэнцыя “Шостыя Міжнародныя Довнараўскія чытанні”, 14–15 лістапада 2007 г. У 2 ч. — Гомель, 2008. — Ч. 2: Рэчыца ў часе і прасторы: 195 год заснаваня горада / В.М.Лебедзева (адк. рэд.) і інш. — C. 29–37.
  • Прывілей караля польскага і вялікага князя літоўскага Станіслава Аўгуста Панятоўскага Навагрудку 1767 года // Навагрудчына ў гістарычна-культурнай спадчыне Еўропе (да 600-годдзя Грунвальдскай бітвы). — Мінск, 2010. — С. 145–151.
  • Гаспадарчае развіццё маёнтка Смалявічы ў XVII ст. // Першых Радзівілаўскія чытанні: роля і значэнне прадстаўнікоў роду Радзівілаў у гісторыі Беларусі: з нагоды 390-годдзя заснавальніка Жодзіна Багуслава Радзівіла (1620–1669): зборнік матэрыялаў / склад. А.М. Сімановіч, І.А. Нікалаева. — Мінск, 2010. — С. 23–32.
  • Крыніцы па гісторыі Белавежскай пушчы ў Метрыцы ВКЛ // Беловежская пуща: история, природа, туризм: материалы междунар. науч.-практ. конф. посвящ. 600-летию заповедности Беловежской пущи («Беловежская пуща: от лесничества до Национального парка», (Каменюки, 14 ноября 2008 г.), «Беловежская пуща: история, природа, туризм» (Каменюки, 18–19 сентября 2009 г.) / Упр. Делами Президента Респ. Беларусь [и др.]; науч. ред. А.А. Коваленя, М.Е. Никифоров. — Брест: Альтернатива, 2010. — С. 66–73.
  • Архіў мінскага бурмістра Яна Давіда Шэйбы (стан, структура, лёс 1762) // Нацыянальны гістарычны архіў: гісторыя і сучаснасць: матэрыялы юбілейн. навук.-практ. канф., прысвеч. 70-годдзя Нац. Гіст. Архіва Беларусі (Мінск, 8 ліпеня 2008 г.) — Мінск: НАРБ, 2008. — С. 56–64.
  • Пастанова камісараў Яна Казіміра Вазы 1650 г. аб парадку кіравання ў Гародні // Гарадзенскі палімпсест. 2009. Дзяржаўныя ўстановы і палітычнае жыццё. ХV–ХХ ст. / Пад рэд. А.Ф.Смаленчука, Н.У.Сліж. — Гродна, 2009 — С. 118–127.
  • Прывілеі Віцебска са збору пергамінавых актаў Галоўнага архіва старажытных актаў у Варшаве // Актуальныя праблемы крыніцазнаўства айчыннай гісторыі» матэрыялы міжнароднай навукова практычнай канферэнцыі, прысвечанай 450-годдзю віцебскага гарадскога прада і 100-годдзю выдання першай кнігі зборнікі «Полоцко-Витебская старина», 6–7 кастрычніка 2011 г., Витебск. — Віцебск, 2011. — С. 11–13.
  • Увядзенне самакіравання ў Слуцку ў другой палове XVII ст. // Гістарычная ўрбаністыка: асновы метадалогіі і крыніцазнаўчая база. Зборнік навуковых артыкулаў / ГрДУ імя Я.Купалы; рэдкал.: І.В. Соркіна (гал.рэд.) [і інш.]. — Гродна: ГрДУ, 2011. — Ч. І. — C. 141–149.
  • «Ревизорская устава Мозыря 1561 г.» // II міжнародна наукова конференция «Украïна і Велике князівство Литовське в XIV — XVIII ст.: політичні, экономічні, міжнаціональні та соціокультурні відносини в загальноєвропейському вимірі», 22 — 24 вересня 2011 р., Кам’янець-Подільський. Тези доповидей. — Киïв, 2011 — C. 41–44.
  • Сельская гаспадарка Заслаўскага княства ў канцы XVII ст. // Вестник Минского городского Института развития образования (Далее — МГИРО). — Минск, январь — март 2011 г. — №1 (3). — С. 64–67.
  • Гаспадарчая інструкцыя заслаўскага эканома // Вестник МГИРО. — Минск, апрель — июнь 2011 г. — №2 (4). — С. 11–13.
  • Прывілеі на таргі і кірмашы мястэчак Ашмяншчыны XVIII ст. // Ашмяншчына: праблемы рэгіянальнай гісторыі Беларусі: зб. навук.арт. / рэдкал.: А.А.Каваленя [і інш.] — Мінск: Беларус. навука, 2011. — С. 227–237.
  • Прывілей на магдэбургскае права Капылю 1652 г. // Капыль і магдэбургскае права: Нарысы гісторыі горада ХІV–ХІХ стагоддзяў. — Гродна, 2012. — С. 114–124.
  • Прывілеі князёў Радзівілаў мястэчку Мір // Карэліччына: людзі, падзеі, час: зб. навук. артыкулаў / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; уклад.: А. А. Скеп’ян. — Мінск: Беларус. навука, 2012. — С. 88–95.
  • Панцырныя баяры Беларусі ў другой палове XVI — першай палове XVII ст. (на прыкладзе Азярышчанскага староства) // Крізь століття.Студії на пошану Миколи Крикуна з нагоди 80-річчя. — Львів, 2012. — С. 268–282. (у сааўтарстве з В.Ф.Голубевым)
  • Арыгіналы прывілеяў Навагрудку XVI–XVIII ст. у фондазховішчах Нацыянальнага музея Літвы. // Людзі і ўлада Навагрудчыны: гісторыя ўзаемадзеяння (да 500-годдзя надання Навагрудку прывілея на магдэбургскае права). зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; уклад.: А. А. Скеп’ян, В.В.Даніловіч, А.А. Доўнар, рэдкал.: А.А. Каваленя [і інш.]. — Мінск: Беларус. навука, 2013. — С. 113–119.
  • Рэнавацыйны прывілей Радуні 1792 г.: змест, кошт, значэнне // Вестник МГИРО. — Минск, октябрь — декабрь 2016 г. — №5 (28). — С. 45–50.
  • Правы, свабоды для развіцця, росквіту, аздобы і багацця горада і мяшчан (прывілей на магдэбурскае права Сіроціна 1767 г. // Беларускі гістарычны часопіс. — 2017 — №1. — с. 31 — 34
  • Добраўпарадкаванне Нясвіжа органамі гарадскога самакіравання ў сярэдзіне XVII cт. // Беларускі гістарычны часопіс. — 2018, №9 — С. 22 — 32.
  • Реформа управления города Высокое Брестского воеводства 1794 г. // XVIII amžiaus studijos. — T. 4: Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė. Visuomenė. Kasdienybės istorija / Sudarytoja Ramunė Šmigelskytė-Stukienė. — Vilnius: Letuvas istorijos institutas, 2018. — S. 319 — 364.
  • Położenie społeczne bojarów putnych i pancernych województwa połockiego w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle źródeł z połowy XVIII wieku // Chłopi na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej do czasów uwłaszczenia. — Ciechanowiec-Warzszawa, 2019. — S. 119 — 133.
  • Ці атрымоўвала шляхта выпісы судоў на пергаміне ў XVI cт.? Выпісы 1589 г. з актавых кніг земскага суда Віцебскага ваяводства // Беларускі археаграфічны штогоднік. — Выпуск 20 — 2019. — С. 132 — 140.
  • Устава Чачэрскай і Рагачоўскай воласцей 1629 года // Рэчыцкі край : да 150-годдзя з дня нараджэння Мітрафана Доўнара-Запольскага : зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі, Гомел. дзярж. ун-т ім. Ф.Скарыны, Рэчыц. райвыканкам ; уклад.: А. Б. Доўнар, В. М. Лебедзева ; навук. рэд. В. Ф. Голубеў — Мінск, Беларуская навука, 2019 — 399 с. : іл. — (Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі). — С. 226 — 245.
  • 29 верасня 1630 г. — дзень Святого Міхаіла і Сімхас-Тора ў Мсціслаўлі: адзін дзень, два святы, тры погляды на падзеі Стрэнкоўскі // Рэлігійнае жыццё ў Вялікім Княстве Літоўскім і Каралеўстве Польскім у XVI–XVIII стагоддзях: у коле мясцовых спраў і праблем : зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі ; навук. рэд. А. А.Скепьян ; рэдкал.: А. А. Каваленя [і інш.]. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2019. — 324 с. — С. 193 — 209.
  • «Калі цар і кароль шукалі між сабой перамогу» — Мсціслаўшчына ў 1708 г. (па матэрыялам актавых кніг гродскага суда Мсціслаўскага ваяводства) // Мсціслаў і Мсціслаўскі край : зборнік навуковых артыкулаў / уклад. А. А. Мяцельскі ; рэдкал.: В. В. Даніловіч [і інш.]. — Мінск, Беларуская навука, 2019 — 389 с. : іл. — (Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі). — С. 193 — 206.
  • Крэва — горад вольны. 1791 — 1795 гг. // Крэва : гісторыя, археалогія, культурная спадчына : зборнік навуковых артыкулаў / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; уклад., навук. рэд. А. I. Дзярновіч. Мінск: Беларуская навука, 2020. 460 с. (Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі) — С. 252 — 260.
  • Навагрудк: інвентар 1570 г., рэестры 1650 гг. як крыніцы па гісторыі горада // Беларусь у кантэксце еўрапейскай гісторыі: асоба, грамадства, дзяржава : зб. навук арт.., прысвеч. 80-год. Гродзен. дзярж. ун-та імя Янкі Купалы і 65-год. гіст. адукацыі ў Гродзен. дзярж. ун-та імя Янкі Купалы у 2 ч. Ч. 1 / ГрДУ імя Я. Купалы ; рэдкал.: А.А. Каваленя (гал. рэд), І. Ф. Кітурка (гал. рэд) [і інш.] — Гродна : ГрДУ, 2019. — С. 135 — 144.
  • Гарадское самакіраванне Шклова XVI–XVIII ст. // Шклоў і Шклоўскі раён: зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі: уклад А.Б. Доўнар; рэдкал. : В.В. Даніловіч [і інш.].– Мінск : Беларуская навука, 2020. — 306 с. : іл. — (Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі). — С. 79–93.
  • З гісторыі паўсядзённасці. Маёмасны стан віцебскіх конных мяшчан у канцы XVI cт. // Актуальныя проблемы источниковедения: матерыялы международной научно-практичной конференции к 420-летию дарования городу Витебску магдебургского права. 20 — 21 апреля 2017 г. Витебск. — Витебск, 2017. — С. 352 — 356.
  • Справа віцебскага мешчаніна Аніскі Варановіча 1517 г. як крыніца па гісторыі судаводства Віцебска // Віцебскія старажытнасці. Матэрыялы навуковай канферэнцыі. — Віцебск, 23 — 24 кастрычніка 2014. — Віцебск, ВДУ імя А.М. Машэрава, 2017. С. 69 — 77.
  • Прывілей Слуцку 1792 г. на правы «вольнага» горада // Беларускія архівы на мяжы тысячагоддзяў: здабыткі і страты : матэрыялы навукова-практычнай канферэнцыі, прысвечанай 80-годдзю Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі (Мінск. 28 чэрвеня 2018 г.). Навуковае выданне. — Мінск, БелНДІДАС. 2019. — С. 69 — 75.
  • Пацвярджэнне шляхецтва прадстаўнікам гарадскога самакіраванння Магілёва ў 1777 г. // Куляшоўскія чытанні. Сборник научных статей по материалам международной научно-практической конференции. Могилев, 18 — 19 апреля 2019 г. / под ред. Т.В. Мосейчук. — Магілёў, 2020. — С. 206 — 211.