Аддзел археалогіі Сярэдніх вякоў і Новага часу

• • археалагічныя разведкі і раскопкі помнікаў археалогіі эпохі сярэднявечча і Новага часу;
• • культурна-храналагічная ідэнтыфікацыя археалагічных старажытнасцей эпохі сярэднявечча і Новага часу;
• • этнічная гісторыя беларускіх зямель на аснове археалагічных крыніц;
• • сацыяльна-эканамічнае развіццё старажытнарускіх княстваў на беларускіх землях у эпоху сярэднявечча і Новага часу на падставе археалагічных дадзеных;
• • асаблівасці сістэм рассялення, матэрыяльнай і духоўнай культуры насельніцтва беларускіх земляў у эпоху сярэднявечча і Новага часу на падставе археалагічных дадзеных;
• • правядзенне ахоўных археалагічных даследаванняў у зонах земляных і будаўнічых работ;
• • інвентарызацыя і распрацоўка зон аховы археалагічных помнікаў, уключаных у Спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэс публікі Беларусь.

Важнейшыя вынікі навуковых даследаванняў аддзела:

• • на аснове аналіза археалагічных і пісьмовых крыніц выкладзена гісторыя старажытных беларускіх гарадоў (Полацк, Лукомль, археалагічны комплекс на р. Менка, Тураў, Пінск, Брэст і інш.) і замкаў (Глуск, Свіслач), вывучаны тапаграфія, планіроўка, масавая забудова, адметнасці матэрыяльнай і духоўнай культуры;
• • распрацавана этнічная гісторыя Паўночнай, Цэнтральнай і Паўднёвай Беларусі, абгрунтаваны тэзіс аб сінхронным фарміраванні крывіцкага і дрыгавіцкага племянных княжэнняў;
• • у вывучэнні сістэм рассялення вылучаны найбольш уплывовыя фактары эпохі сярэднявечча і Новага часу, вызначана стадыяльнасць узнікнення сістемы рассялення, адзначана непасрэдная сувязь лакальных груп рассялення (агламерацый) з валасцямі эпохі ВКЛ;
• • уведзены ў навуковае абарачэнне археалагічныя матэрыялы, якія адлюстроўваюць паўсядзённае жыццё сярэдневяковага насельніцтва на беларускіх землях.

Важнейшыя распрацоўкі аддзела знайшлі адлюстраванне ў шэрагу навуковых артыкулаў, а таксама ў манаграфіях:

	Матэрыялы па археалогіі Беларусі / Гал. рэд.: В.М. Ляўко. — Вып. 32. — Мінск: Беларуская навука, 2022. — 253 c. У чарговым выданні Інстытута гісторыі НАН Беларусі прадстаўлены навуковыя артыкулы і матэрыялы, прысвечаныя палявым палявым дасдедаванням археалагічных помнікаў перыяду каменнага і бронзавага вякоў, жалезнага веку, Сярэдневякоўя, Новага і Навейшага часу. Зборнік навуковых прац разлічаны на археолагаў, гісторыкаў, краязнаўцаў, музейных работнікаў, настаўнікаў і ўсіх тых, хто любіць старажытную гісторыю, цікавіцца матэрыяльнай і духоўнай культурай нашых далёкіх продкаў.
	Матэрыялы па археалогіі Беларусі. Даследаванне беларускіх старажытнасцей (да 80-годдзя з дня нараджээння) / Гал. рэд.: В.М. Ляўко. — Вып. 31. — Мінск: Беларуская навука, 2020. — 219 c. У чарговым выданні Інстытута гісторыі НАН Беларусі прадстаўлены навуковыя артыкулы па праблемах методыкі даследаванняў, вывучэння асобных помнікаў розных эпох, а таксама матэрыялы і звесткі аб палявых працах на археалагічных аб’ектах Беларусі. Зборнік навуковых прац разлічаны на археолагаў, гісторыкаў, краязнаўцаў, музейных работнікаў, настаўнікаў і ўсіх тых, хто любіць старажытную гісторыю, цікавіцца матэрыяльнай і духоўнай культурай нашых далёкіх продкаў.
	Лысенко, П.Ф. Материальная культура городов Туровской земли (Х–ХIII вв.) / П. Ф. Лысенко ; Национальная академия наук Беларуси, Институт истории. — Минск: Беларуская навука, 2020. — 179 с. Монография обобщает материалы по экономическому развитию древнейших городов Туровской земли в Х–ХIII вв., выявленные археологическими исследованиями центральной и южной Беларуси (Туров, Пинск, Берестье, Давыд-Городок, Клецк, Слуцк, Рогачёв, Мозырь). Многолетние исследования широкой площадью создали новую убедительную базу для высокой оценки уровня экономического развития южных и центральных районов современной Беларуси, ставшей основой политического, социального и культурного развития Туровской земли. Предназначена научным сотрудникам, преподавателям и студентам учреждений высшего образования, всем интересующимся историей Беларуси.
	Ганецкая, I.У. Глускі замак у святле археалагічных даследаванняў і пісьмовых крыніц / I. У. Ганецкая. — Мінск: Беларуская навука, 2018. — 415 с. У кнізе асвятляюцца розныя аспекты гісторыі Глускага замка. На аснове аналізу археалагічных матэрыялаў і сведчанняў пісьмовых крыніц замак паказаны як складаная шматфункцыянальная сістэма. Разлічана на археолагаў, гісторыкаў, выкладчыкаў, а таксама краязнаўцаў і ўсіх, хто цікавіцца гісторыяй Беларусі.
	Лысенко, П.Ф. Древний Пинск: XI–XIII вв. – Пинск: Пинская региональная типография, 2017. – 174 с.: ил. – (3-е издание доп.). В книге рассматриваются происхождение названия города Пинска, время его первого летописного упоминания. По летописным сообщениям излагается его политическая история. По материалам археологических исследований определяется его историческая топография, планировка, застройка, реконструируется внешний вид города и занятия населения. Написана в популярной форме, хорошо иллюстрирована. Рассчитана на широкого читателя.
	Штыхаў, Г.В. Узнікненне Лагойска : гісторыка-археалагічны нарыс / Г.В.Штыхаў. – Мінск : Беларуская навука, 2015. – 106 с. У кнізе на падставе пісьмовых і археалагічных крыніц прадстаўляецца гісторыя Лагойска, які ўпершыню ўзгаданы ў 1078 г., аднаго з старажытнейшых усходнеславянскіх гарадоў на тэрыторыі Беларусі. Аўтарам падрабязна ахарактарызавана гісторыя вывучэння помніка, яго знешнеэканамічныя сувязі, пададзены разгляд матэрыяльнай і духоўнай культуры яго жыхароў. У рабоце прадстаўлены аналіз матэрыялаў з раскопак курганных могільнікаў Лагойшчыны, якія ажыццяўляліся ў ХІХ ст. братамі Тышкевічамі, а таксама матэрыялы вывучэння археалагічнага комплексу на р. Лагазінка. Адрасавана археолагам, гісторыкам-медыявістам, аматарам гісторыі.
	Штыхов Г.В. Лукомль: археологический комплекс железного века и средневековья. — Минск: Беларус. навука, 2014 . — 167 с.